In Noordoost-Brabant bevinden zich zo’n 7.500 bedrijven die betrokken zijn bij de productie en distributie van voedsel. “En dan hebben we het nog niet eens over de bedrijven die hier vanuit aanpalende sectoren aan bijdragen”, vertelt Roel Schutten, directeur van Agrifood Capital. “Ruim 1 op de 6 mensen in Noordoost-Brabant werkt in de voedselindustrie, dus het is duidelijk dat voedsel en agricultuur een belangrijke rol spelen in de regio. Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben we ons altijd bezig gehouden met het produceren van voldoende voedsel, maar tegenwoordig staan we voor een aantal andere uitdagingen.”

Het is namelijk niet meer alleen van belang dat we genoeg en lekker eten maken, maar ook dat dit zo gezond mogelijk gebeurt en met zo min mogelijk impact op het milieu. “Dat kunnen we alleen doen als bedrijven, kennisinstellingen hierin samenwerken. Voedsel maken gebeurt immers altijd binnen een keten, dus je kunt het simpelweg niet alleen oppakken. We steken als Agrifoodcapital daarom veel tijd en energie in het versterken van netwerken en opzetten van clusters over de sectoren heen.”

Een belangrijke partner in deze samenwerking zijn de kennisinstellingen. “Kennisinstellingen op alle niveaus leiden nieuw talent op”, vertelt Jakob de Vlieg, professor data science aan de Technische Universiteit Eindhoven. “Daarnaast stimuleren wij innovatie door data om te zetten in bruikbare kennis. Daarvoor is ook een nieuw instituut opgezet, de Jheronimus Academy of Data Science (JADS). Hier wordt een nieuw type wetenschap opgezet dat opereert op het grensvlak tussen onderwijs, onderzoek en maatschappij. We willen hier data, hightech en AI inzetten om waarde te genereren voor de agrifood sector, zodat we voldoende voedsel kunnen blijven produceren op duurzame wijze.”

Dit leidt dan ook tot allerlei slimme innovaties. “We doen bijvoorbeeld onderzoek op het gebied van precisielandbouw”, vertelt De Vlieg. “Maar werken ook met drones en agribots die we met elkaar kunnen samenwerken. Ook proberen we te kijken hoe productieketens korter gemaakt kunnen worden, zodat we de productie meer bij de boer zelf kunnen doen om zo de footprint van de keten te verkleinen. Alles om samen te werken aan een duurzame sector.”

Om het ecosysteem in Noordoost-Brabant compleet te maken is het echter niet alleen van belang om talent op te leiden, maar ook om hen te stimuleren in de regio te blijven. De gemeente ‘s-Hertogenbosch speelt hierin een grote rol. “We zagen dat een groot deel van de talenten in de agrifood sector afstudeerde in Noordoost-Brabant en mooie bedrijven opstartte, maar zich hier vervolgens niet vestigde”, stelt Jan Hoskam, wethouder van Financiën en Economische zaken voor de gemeente ‘s-Hertogenbosch. “Dat kwam vooral door een gebrek aan bedrijfshuisvesting in de stad. Omdat we het als gemeente van groot belang vinden het ecosysteem van agrifood in de regio te versterken zijn we dus gaan kijken hoe we dit konden oplossen.” 

Daarom is er twee jaar geleden 7,5 miljoen euro vrijgemaakt om de Jamfabriek op te zetten. “In de Jamfabriek kunnen we ongeveer 40 agrifood-bedrijven huisvesten”, vertelt Hoskam. “Hier komen kennisinstellingen en het bedrijfsleven samen om innovatieve agri- en foodoplossingen te ontwikkelen. We zien dat dit cluster er echt voor zorgt dat bedrijven naar de regio trekken om zich hier te vestigen. En dat helpt het ecosysteem weer verder te groeien en uit te breiden.”

De Jamfabriek zal uiteindelijk het tastbare deel van het ecosysteem vormen, stelt Schutten. “Hier zullen start-ups, scale ups en bestaande bedrijven in de sector samen met de kennisinstellingen beschikken over een grote proefkeuken waar ideeën uit de wetenschap worden vertaald naar de praktijk”, vertel community manager Kim Helmer. “Daar gaan we elkaar ontmoeten en samenwerken. Het is aan de ene kant het resultaat van samenwerking, maar dient ook als de katalysator van nog veel meer innovatieve samenwerkingen.”

Jamfabriek is een van de vele bedrijfsverzamelgebouwen van de Bossche Investerings Maatschappij (NV BIM). NV BIM is een van de grootste spelers op de Bossche markt van onroerend goed voor bedrijven en tevens een van de oudste publieke investeringsmaatschappijen van Nederland. “Zij zet zich op economisch en maatschappelijk terrein in om de Bossche economie te stimuleren en ondernemen mogelijk te maken”, stelt Helmer. “Haar kracht ligt in het creëren van dynamische geïntegreerde communities die ondernemers vele kansen bieden.”

Maurice Horsten, Directeur NV BIM, onderstreept het belang van samenwerking. “De kracht van communities is de basis van de succesvolle strategie van de BIM. Ondernemers zijn graag omringd door ondernemers werkzaam in hetzelfde vakgebied. Op die manier kunnen zij met elkaar samenwerken, kennis delen en worden ze geïnspireerd. Bij Jamfabriek zijn alle aspecten aanwezig om dit te bevorderen.’’ 

Uiteindelijk zal dit gaan leiden tot een bloeiend ecosysteem waarin op een duurzame manier betaalbare en gezonde voeding geproduceerd wordt. “Er is druk vanuit de markt, maar ook vanuit de maatschappij”, stelt Schutten. “Het is belangrijk zo snel mogelijk te vernieuwen, maar we praten wel over voeding, dus dat moet zorgvuldig gebeuren. De nauwe samenwerking die we hier in Noordoost-Brabant en in het bijzonder in de Jamfabriek opzetten is dan ook van groot belang om dit te realiseren. Met zijn allen, bedrijven, kennisinstellingen en overheden, werken we toe naar een duurzame, slimme en waardevolle agrifood-sector.”