D

e landbouwsector zit middenin een transitiefase. In de schappen van supermarkten liggen immers almaar vaker producten met een biologische of bepaalde duurzaamheidsclaim. Zo bestaat er het Beter Leven Keurmerk, dat in 2007 werd geïntroduceerd. Aan de hand van een stelsel met 1, 2 of 3 sterren krijgt de consument inzicht onder welke welzijnseisen er voor het dier achter het product gezorgd is. Dit Beter Leven-‘sterrenstelsel’ is slechts één van de vele keurmerken die terug zijn te vinden in de supermarktschappen. Er bestaat een rijke schakering aan claims op voedselverpakkingen die de consument houvast moeten geven bij zijn aankoopkeuze. 

De opkomst van keurmerken valt op zich toe te juichen, maar net zo belangrijk is het vertrouwen in dergelijke claims. De informatie op de verpakking moet tenslotte wel de echte waarheid vertellen. Voedselketendeskundige Anton Hofland benadrukt daarbij dat vertrouwen in feite hard op weg is om uit te groeien tot het belangrijkste ingrediënt in de voedselketen. De goed geïnformeerde consument van tegenwoordig wil absolute zekerheid over de herkomst en productiemethode van de maaltijd die op zijn bord ligt. “En wat is er meer betrouwbaar wat dat betreft dan DNA? Het DNA van ieder mens is uniek, hetzelfde geldt voor het DNA van ieder dier, ongeacht welk dier. Elke koe kent zijn eigen DNA, maar dat geldt net zo goed voor elke garnaal. Dat betekent dus dat je van zowel de koe als de garnaal de herkomst kunt terug traceren tot de boerderij of kwekerij en land van herkomst.” 

De belangstelling voor dit principe van DNA-traceerbaarheid is afgelopen jaren sterk gegroeid. Op verschillende punten in de keten zijn er mogelijkheden om van elk afzonderlijk dier het DNA te bepalen. Dit kan bij het registeren van een kalf, wanneer deze een oormerk krijgt, maar ook tijdens de slacht van het volwassen dier en in het eindproduct in de schappen van de supermarkt. Door het unieke van DNA als erfelijk materiaal te koppelen aan overige data die in de keten beschikbaar is, ontstaat op deze manier een waterdicht meetsysteem om de herkomst van producten en verwante claims rondom bijvoorbeeld duurzaamheid, dierwelzijn, ras identificatie, herkomst te verifiëren. 

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, wordt wel gezegd. Een reputatie die in decennia is opgebouwd, kan door een eenmalig voedselschandaal in no time worden afgebroken. De consument is zich daar uiteraard ook van bewust. Die wordt veeleisender ten aanzien van zijn voedsel en is zelfs ook bereid om daarvoor te betalen. Volgens Hofland valt zeker niet uit te sluiten dat een waterdichte traceerbaarheid de standaard wordt om transparantie over voedsel steeds beter te waarborgen. 

Suppliers en retailers in de keten komen aan de eisen van de moderne consument tegemoet door DNA- monitoringprogramma’s in hun werkzaamheden te integreren. Door het aanhaken bij deze systematiek ontstaan er bovendien meer kansen om consumenten aanvullende informatie te geven over de aard van hun voedsel. 

Sigrid Stoop, een collega van Hofland, vertelt dat je de DNA-traceerbaarheid nog verder kunt optimaliseren in combinatie met een sensor, soort smartwatch voor koeien. Deze sensor is een instrument om de dagelijkse activiteiten zoals grazen, herkauwen en bewegen te monitoren. Stoop: “Zo kun je precies meten hoe het gesteld is met de gezondheid en het welzijn van de koe.” 

 Feiten

Voedselveiligheid en traceerbaarheid zijn kritische factoren die hoog op de agenda staan bij food- en bevaragebedrijven, blijkt uit een internationaal rapport onder de titel Global Food and Beverage Industry Trends and Strategic Insights 2021. 37 % gaf aan dat deze factoren topprioriteit verdienen, terwijl duurzaamheid daar vlak achteraan kwam met 34%.