Wanneer iemand het ziekenhuis voor de laatste keer gaat verlaten staat diegene, maar ook zijn of haar familie, een moeilijke periode te wachten. “Het is dan ook belangrijk dat ze goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden die ze hebben”, vertelt Ine Witteveen, transferverpleegkundige in Meander Medisch Centrum. “Vaak wordt ons een hele concrete vraag voorgelegd: iemand wil naar huis of juist naar het hospice. Maar soms zijn patiënt en familie niet volledig op de hoogte van alle mogelijkheden. En het is natuurlijk sowieso een hele heftige periode, daarom is het goed om vanuit het ziekenhuis nog een laatste gesprek met hen aan te gaan.”

Bij zo’n gesprek worden de wensen van de patiënt en de familie nogmaals afgewogen, vertelt Witteveen. “Soms heeft iemand besloten om naar een hospice te gaan, om de mantelzorgers te ontlasten. Echter, waar zij niet altijd rekening mee houden is dat er ook mogelijkheden zijn om thuis extra hulp te krijgen van bijvoorbeeld vrijwilligers. Het kan voor zowel de mantelzorger als de patiënt heel prettig zijn als de patiënt toch nog even naar huis kan gaan, zelfs al is het op een later moment misschien toch beter om alsnog naar het hospice te gaan.”

De belangrijkste vraag hierbij is: ‘wat is er nodig?’. “Hebben de mantelzorgers nog voldoende reserves om de patiënt, samen met 24-uurszorg, vrijwilligers en thuiszorg, thuis te verzorgen? Iedereen krijgt in deze gesprekken rustig de tijd om zijn zegje te doen, want door de emotie is daar vaak nog geen tijd voor geweest. Wij voorzien hen van alle informatie die nodig is om een goede afweging te maken.”

Of iemand naar huis kan of niet, hangt daarnaast ook af van de complexiteit van de zorgvraag. “In sommige gevallen is het simpelweg niet gewenst om terug naar huis te gaan”, vertelt Alida van der Hout, algemeen coördinator bij Hospice Nijkerk. “Bijvoorbeeld wanneer er nog jonge kinderen in het spel zijn die je liever niet wilt confronteren met een zware laatste fase. Het allerbelangrijkste is altijd de wens van de patiënt zelf, die moet waar mogelijk leidend zijn.”

Of er nou gekozen wordt voor het hospice, of voor de eigen woning, in alle gevallen zijn vrijwilligers van groot belang om de druk op de mantelzorger en verpleegkundigen te verminderen. “De vrijwilliger neemt nooit de taak van de verpleegkundigen over, maar vult de zorg waar wenselijk aan”, vertelt Van der Hout. “Dat kan allerlei verschillende vormen aannemen. Zo hebben we in het hospice vrijwilligers die helpen bij zorgtaken, ze bieden een luisterend oor, emotionele en praktische ondersteuning en leveren zo een stukje extra waarde voor onze gasten, als aanvulling op de zorg van de verpleging. Maar er zijn ook vrijwilligers die lekkere maaltijden koken en zelfs vrijwilligers die muziek voor onze gasten verzorgen en cd’s klaarleggen die de zorgvrijwilligers en verpleging op kunnen zetten. Ook zijn er gastvrouwen die klaarstaan om bezoekers te ontvangen en naasten een warm welkom te bieden.”

Ook in de thuissituatie zijn deze vrijwilligers onmisbaar. “Ze nemen een deel van de zorg over van de mantelzorger en dat is van groot belang om ervoor te zorgen dat die laatste het vol kan houden”, vertelt Van der Hout. “Een vrijwilliger komt een- of tweemaal per week langs en kan samen met andere vrijwilligers enkele dagdelen of nachten ondersteuning bieden, dan kan de mantelzorger in die tijd even de deur uit om een boodschap te doen, vrienden te zien of simpelweg bij te slapen. Zo maken ze de laatste fase niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor de mantelzorger een stukje dragelijker. En dat is van onschatbare waarde.”