Sinds de inval in Oekraïne is het regime van Poetin keihard uit de gratie gevallen. Complicerende factor daarbij is dat Rusland hofleverancier is van belangrijke energiebronnen als gas, olie en kolen. Kort en bondig: er was al een sluimerende behoefte om alternatieve energie te benutten voor CO₂-reductie, door de oorlog is dat proces verder in een stroomversnelling geraakt. “Twee jaar geleden werd ik ook geïnterviewd. De kop boven het artikel luidde toen: Waterstof gaat fossiele brandstoffen vervangen. Nu moet die kop luiden: Waterstof gaat fossiele brandstoffen nog sneller vervangen”, zegt Ad van Wijk, duurzame energieondernemer en deeltijd Professor Energy Systems aan de TU Delft. 

Ad van Wijk

Duurzame energieondernemer en deeltijd Professor Energy Systems aan de TU Delft

Dat Nederland afscheid moet nemen van fossiele brandstoffen als energiebron is inmiddels ingedaald tot in de haarvaten van het bedrijfsleven. Dat feit alleen is niet de enige reden waarom waterstof in de belangstelling stijgt. Belangrijk voordeel is dat waterstof supergoedkoop valt te produceren op plekken waar het hard waait of waar veel zon schijnt. “Je kunt wind- of zonne-energie gebruiken om er goedkope elektriciteit van te maken, en die elektriciteit kun je dan gebruiken om water om te zetten in waterstof”, vertelt Van Wijk.

Belangrijk voordeel van waterstof is dat je deze energiedrager over een langere afstand en veel goedkoper kunt transporteren dan elektriciteit. Het aanleggen en onderhouden van een elektriciteitsnet kost veel geld en is rendabel tot transport van hooguit enkele honderden kilometers. Vloeibare waterstof die van ver moet komen, valt per schip te vervoeren. Zelfs vanuit Australië of Californië, plekken op de wereldbol waar volop wind- en zonne-energie beschikbaar is. Bovendien is waterstof net als aardgas ook eenvoudig over grote afstanden via een pijplijn te transporteren. “Het vervoer van waterstof via een pijpleiding is een factor tien goedkoper dan vervoer van elektriciteit via stroomkabels.”

Die boodschap klinkt zeker voor Nederland als muziek in de oren. Ons land en gas zijn innig met elkaar vergroeid. En het huidige gasnetwerk waar we een wereldreputatie mee hebben opgebouwd, kan ook dienen als transportmiddel voor waterstof. “Er zijn weliswaar aanpassingen nodig, maar als we het gasnetwerk in tien jaar in de grond hebben gekregen, dan moeten we toch in staat zijn om deze modificatie van het gasnetwerk voor elkaar te krijgen. Bovendien hebben we in Nederland veel kennis van chemie en petrochemie. Ook die kennis kan dienen als katalysator voor de Nederlandse positie bij verdere popularisering van waterstof.”

Het woord optimisme vindt Van Wijk een lastige term. Je weet immers nooit welke beren op de weg vallen te verwachten. Vandaar ook dat hij pleit voor meer overheidssturing om uitdagingen glad te strijken. “De uitdaging zit ‘m in het gelijkmatig ontwikkelen van productie, infrastructuur, opslag en de vraag naar waterstof. Al die factoren grijpen op elkaar in. Zonder productie geen infrastructuur, zonder opslag geen vraag. Kijk wat er in Duitsland gebeurt met veilingbedrijf H2Global, dat de overheid is gestart om schone waterstof te kopen en te verkopen. Juist door een dergelijke overheidsingreep stem je vraag en aanbod op elkaar af en breng je de markt voor groene waterstof op gang. Ook de Nederlandse overheid zou zo’n sturende rol kunnen nemen om de markt van groene waterstof verder te stimuleren.”

De nationale overheid is op dit moment bezig met een onderzoek naar een afnameverplichting voor groene waterstof. Deze verplichting voor de industrie zou vanaf 2026 moeten gaan gelden, staat in het Beleidsprogramma Klimaat dat klimaatminister Rob Jetten begin juni publiceerde. “Deze afnameverplichting is een noodzakelijk instrument om marktpartijen meer zekerheid te geven over de ontwikkeling van de vraag naar waterstof”, staat in het beleidsprogramma.