Lang voordat de wereld met afschuw keek naar de alsmaar groeiende plastic soup. In een tijd waar nog niet werd gesproken over een circulaire economie. In de jaren waar men zich nog volop zorgen maakte over zure regen. Toen dacht verpakkingsexpert Caroli Buitenhuis al: waarom is er zoveel plastic in de wereld? Dus besloot ze in actie te komen.

Nadat ze voor de zoveelste keer in de supermarkt stond zonder plastic tasje en dacht aan de voorraad tasjes die ze thuis in de kast had liggen, besloot ze om er iets aan te gaan doen. Die plastic tasjes moesten van de kast terug naar de supermarkt. Wat begon met een ideaal, eindigde met een circulair concept gericht op het reduceren van ons plastic gebruik: de TassenBol, compleet met productielijn en verdienmodel. 

De TassenBol is inmiddels verdwenen, net als de gratis plastic tassen. Missie geslaagd? Deels. Want hoewel ze het geweldig vindt dat het verbieden van gratis tasjes tot een reductie van tasjes van 80 procent heeft geleid, is haar werk nog niet klaar. Haar missie: het uitbannen van niet-duurzame verpakkingen en plastics. Dit doet zij via haar huidige adviesbureau Green Serendipity.

Waar komt uw drive vandaan?

“Iedereen wil in een schoon bos lopen, schone lucht inademen en in een schone zee zwemmen. We hebben dus een overkoepelend doel met zijn allen, maar we leven er niet naar. Bedrijven nemen niet automatisch verantwoordelijkheid voor wat ze teweegbrengen. Dat vind ik zo raar.”

Volgens recente cijfers van European Bioplastics groeit de markt voor bioplastics de komende 5 jaar met 25%, maar dit is in vergelijking met de gehele kunststoffenmarkt nog maar een niche. U heeft nog wel een uitdaging liggen.

“Ja, er moet nog ontzettend veel gebeuren. We moeten nu echt innovatieve hernieuwbare recyclebare materialen ontwikkelen die geschikt zijn om goed en duurzaam te kunnen verpakken. En met ‘recyclebaar’ bedoel ik mechanische, chemische of organische recycling.”

Dus we moeten naar de hele keten kijken?

“Ja, maar we moeten de ketens opnieuw uitvinden. Momenteel is er veel focus op het verwerken van verpakkingsafval in de huidige, uiterst beperkte, systemen, maar het is belangrijker om naar de gehele milieu impact te kijken. Een materiaal wat gebaseerd is op lokale afvalstromen, kan momenteel niet altijd goed gerecycled worden. Maar als je kijkt naar de gehele keten kan het zijn dat de footprint van deze nieuwe materialen, mits goed toegepast, veel lager is dan de fossil-based recyclebare materialen. 

Michaël Nieuwesteeg, voorzitter van het Nederlands VerpakkingsCentrum, zei in een interview: ‘Als van tevoren niet is nagedacht over wat er met de verpakking gebeurt, ga dan niet verpakken’. Eens?

“Helemaal. Bedrijven zouden standaard onderzoek moeten doen naar waar hun consument het product gebruikt en de verpakking weggooit. Dan kunnen ze daar bij het ontwerp en materiaalkeuze rekening mee houden. En bedrijven moeten vooral goed communiceren over hoe en waar de consumenten de verpakking weg moeten gooien.”

Noem eens een voorbeeld.

“Een fabrikant van candybars die vooral repen verkoopt bij benzinestations, moet beseffen dat de repen onderweg gegeten worden en de verpakkingen dus vervolgens onderweg ergens in een afvalbak belanden, maar vaak ernaast... De huidige verpakkingen zijn gebaseerd op niet-afbreekbare materialen. In de eerste plaats moet de fabrikant gaan communiceren dat de verpakkingen altijd in de afvalbak thuishoren en daarnaast moeten ze ervoor zorgen dat de verpakkingen minder schadelijk worden als ze in het zwerfafval belanden.”

Moet de verpakking dan niet in de compostbak?

“Nee, want verpakkingen voegen niks toe aan de kwaliteit van compost. Composteerders hebben maar één doel en dat is: zo goed mogelijke compost maken voor onze akkers. Dit betekent dat wat er binnen komt in de composteringsinstallatie van uitstekende kwaliteit moet zijn: groente-, fruit- en tuinafval dat allemaal binnen 3 maanden afbreekbaar moet zijn tot compost. Enkel indien een verpakking bijdraagt aan het verhogen van de kwaliteit van de compost of aan het inzamelen van meer gft, dan mogen ze mee met het gft.”

Terug naar de plastics. Welke variant moeten ze kiezen voor hun verpakking, willen ze echt duurzaam bezig zijn? 

“Dat is niet te zeggen. Neem alleen al het product koffie: dat komt voor als koffiebonen, snelfiltermaling, koffiecupjes. Eén product, drie verschillende vormen, waarvoor andere barrières, andere materialen, andere verpakkingslijnen en dus totaal andere ketens nodig zijn. Het kan niet in eenzelfde soort verpakking van hetzelfde materiaal. Elk product moet apart bekeken worden. Dat is de complexiteit van verpakken.”

Door de Europese Commissie is een ban op single use plastics uitgeroepen. Wat heeft dat voor impact op plastic verpakkingen?

 “Deze ban maakt de weg vrij voor innovaties op basis van hernieuwbare materialen die beter passen bij de circulaire toekomst. We zullen daarbij ook stevig in moeten zetten op herontwerp van verpakkingen zodat ze beter te recyclen of te scheiden zijn. En er zal beter gecommuniceerd moeten worden over de afvalfase.”

Gebruiken we straks helemaal geen fossiele grondstoffen meer voor verpakkingen?

“Het doel is dat we in 2050 geen virgin fossiele grondstoffen meer gebruiken voor verpakkingen. Maar gerecyclede fossiele grondstoffen kunnen we nog wel inzetten zolang de kwaliteit en het volume daarvan voldoende is. Via de huidige recycling systemen wordt dat nog een uitdaging omdat er nog maar weinig mogelijk is, de kwaliteit bedroevend is en de innovaties tergend langzaam gaan. Het is wel heel belangrijk dat we eerst alles gebruiken wat er al is dus het inzetten van recyclaat daar waar mogelijk heeft de hoogste prioriteit. Maar aan het inzetten van recyclaat zitten vele. We moeten nu echt haast maken met het ontwikkelen van hernieuwbare alternatieven.”

Wanneer bent u tevreden?

“Als bedrijven goed gaan kijken naar hoe ze hun eigen afvalstromen in kunnen zetten, bijvoorbeeld voor het verpakken van hun eigen producten. En dat ze zien dat daar ook economische kansen liggen: ze kunnen verdienen aan hun afvalstromen of ze worden zelfs voor een deel hun eigen materiaalleverancier.” 

Gaat dat lukken?

“Ja, op een gegeven moment komt dat besef bij de bedrijven. We moeten weg van de fossiele grondstoffen en we moeten beter kijken naar onze gehele planeet. Ik heb goede hoop. Op de heel lange termijn.”