Van snelwegverlichting op basis van vuurvliegjes tot fietsen die de lucht reinigen. De ideeën van het gerenommeerde Studio Roosegaarde uit Rotterdam zijn uniek, innovatief en absurd maar soms ook ogenschijnlijk eenvoudig.

Bijvoorbeeld: als een stel jongeren hossend in een discotheek staan, waarom gebruik je die dancemoves dan niet om energie op te wekken? 

Het lijkt de kunst van het kijken te zijn: waar anderen zich al jaren massaal buigen over de CO2-uitstoot van auto’s, vraagt Daan Roosegaarde (37) zich af hoe hij de weg waarop zo’n mooie BMW of Tesla rijdt duurzamer kan maken. “Het is notabene hetgeen waar je naar kijkt! Waarom doen we daar dan niet iets mee?”  

Hoe kom je op dat soort ideeën?

“Dat weet ik niet. Creativiteit laat zich niet vangen. Je bent een vrijwillige gevangene van je eigen gedachte. Soms komt er opeens wat langs en dan denk je: oh boy, hier gaan we weer. Om er vervolgens veel liefde, tijd, geld en energie in te steken om wat van dat idee te maken. Eigenlijk heel Nederlands: innovatie zit in het DNA van ons landschap. Het lef dat wij als Nederlanders hebben door onder waterniveau te leven, dat zegt alles. Zonder innovatie zouden we allang zijn verzopen. Gek genoeg lijken we dat langzaam te vergeten.” 

Hoe bedoel je dat? 

“We nemen een hoop voor lief, zo lijkt het. Nederland is eigenlijk een smart city in het groot. We verhuizen niet naar Duitsland als het water ons tot de keel komt, nee, we zorgen ervoor dat ons land gewoon ons land is, door zelf met slimme oplossingen te komen. We vergeten dat we dat doen en gedaan hebben. Je zou verwachten dat Nederland veel meer nadenkt over zaken als energie en duurzaamheid. Wij moeten de proeftuin zijn en daarna komen grote landen als China en India. Nu laten we kansen liggen. Dat is zonde.” 

“Als je het hebt over de stad van de toekomst: dan is dat er eentje waar schoonheid centraal staat. En dan heb ik het niet alleen over het landschap, maar ook over een stad waar je kind rustig kan buitenspelen, zonder dat het longkanker krijgt. Als je nu langs een snelweg woont, rook je per dag 17 sigaretten en dan zonder het plezier van de nicotine. Dat is bizar. Waarom hebben we dat geaccepteerd? Daar doen we momenteel echt te weinig aan.”

Maar hoe creëer je bewustwording op dat vlak? 

“Geef duurzaamheid een culturele waarde. Maak het ervaarbaar. Kinderdijk was in 1740 puur functioneel om het water op peil te houden. Anno 2017 is het cultureel erfgoed van Unesco. Nu vinden we het prachtig: Bruidspaartjes gaan er naartoe om hun trouwfoto’s te schieten. Wat ik maar wil zeggen: iets kan zowel heel praktisch als poëtisch zijn. Combineer die werelden. Ons land is uiteindelijk één groot kunstwerk. 

Mijn job is om omgevingen of landschappen te maken die wat kennis meegeven, waardoor je anders naar de wereld gaat kijken.” 

Doen we dat te weinig?

“Ik denk het wel, ja. Dat is ook niet heel gek. De toekomst is best onzeker. Er komen robots, die nemen een hoop banen over. Dat is nu al aan de gang en dat gaat alleen nog maar meer gebeuren. Dan kun je twee dingen doen: vasthouden aan wat er eigenlijk al niet meer is, of juist nieuwsgierig zijn naar wat er komt. Ik kies voor het laatste.

Ons Smog Free Project in Beijing, waarbij we parken maken die 75 procent schonere lucht hebben dan in de rest van de stad, is daar een goed voorbeeld van. Dan gebruik je techniek om de wereld schoner en beter te maken.”

“The World Economic Forum, de denktank in Geneve heeft onderzoek gedaan naar de top 10-skills die nodig zijn om in de toekomst succesvol te zijn. Op drie staat creativiteit, op twee associatief denken en op één? Het vermogen om probleemoplossend te werk te gaan. Dat zijn drie dingen die een robot niet goed kan. Omdat we in een hyper-technologische wereld leven, zullen onze menselijke skills steeds belangrijker worden.”

Hoe vertaalt zich dat naar onze samenleving? 

“Kijk, ik kan best een energieneutraal landschap ontwerpen, maar de concurrentie bestaat uit spotgoedkope kolencentrales. Totdat we door hebben dat de uitstoot van een kolencentrale gemiddeld zes jaar van ons leven kost. En dat dan bij zeventien miljoen Nederlanders. Kortom: hoe breed zie je de cirkel? Wat is de prijs van schone lucht? Wanneer hebben we gezegd: vervuiling dat is een goed idee? Daar komt mijn inspiratie uit. We vinden met zijn allen hoop, maar we moeten ook concreet bouwen. Demissionair minister Melanie Schultz heeft onlangs de uitspraak gedaan dat ze in 2030 alle rijkswegen energieneutraal wil maken. Dat is fijn, dat er een visie wordt neergezet. De volgende vraag is dan: hoe? Ja, daar mogen we zelf over nadenken en dat is juist zo mooi. We staan het begin van een nieuwe wereld. Het is toch fascinerend om daar onderdeel van te zijn?”