Energie en materialen

Duurzaamheid manifesteert zich steeds meer in onze gebouwen. We zien het op het gebied van energie: zonnepanelen, warmtepompen en all-electric; en materialen: circulariteit, natuurlijke materialen en materialenpaspoort. Waar de koplopers al veel verder zijn en labellingsystemen als BREEAM duurzaamheid verder trekken, duwt de overheid vanaf onderen met wetgeving. Zo maakt de Europese richtlijn EPBD en het energieakkoord voor duurzame groei dat alle nieuwbouw vanaf 1 januari 2020 bijna energieneutrale gebouwen (BENG) moet zijn. Ook op de verduurzaming van de materialen zet de overheid in, al gaat dat nog langzamer: in 2030 minimaal 50% minder mineralen, fossiele grondstoffen en metalen en in 2050 een volledig circulaire bouwwereld hebben.

Deze ontwikkelingen zullen we in de architectuur gaan terugzien de komende decennia. Echter wordt daarbij over het hoofd gezien dat we alle gebouwen voor mensen bouwen. Mensen en hun gezondheid in de gebouwde omgeving wordt in de toekomst veel bepalender. Gebouw gerelateerde ziektes komen steeds meer voor en volgens de WHO in 2020 oorzaak van de meest voorkomende ziektes wereldwijd. 

De oplossingen daarvoor zijn niet eens zo moeilijk. De natuur in de menselijke evolutiegeschiedenis is van veel grotere invloed geweest dan steden en gebouwen. De eerste nederzettingen zijn pas tienduizend jaar geleden ontstaan en steden zoals wij ze kennen pas tweehonderd jaar. In die korte periode zijn we steeds verder af gedreven van onze evolutionaire basis, waarin we zijn allemaal voor 90% natuurlijk gecodeerd zijn.

Biofilische architectuur

Als architect integreren wij natuur in al onze gebouwen: natuurlijke vormen, technieken en biobased materialen. We integreren daarnaast biofilische principes, waardoor onze gebouwen onze inherente behoefte en instinctieve reacties op de natuurlijke wereld vervullen. Onze hersenen zijn evolutionair geprepareerd om de natuur te ontdekken en we zijn psychologisch geprogrammeerd om te reageren op materialen, vormen, groen, temperatuur, vochtigheid, lucht, geluid, licht, schaduw, weer, zon, seizoenen en zelfs de tijd van de dag. Natuur volledig geïntegreerd levert enorme positieve effecten op ons welzijn, het concentratie- en leervermogen, vermindering van absentie en ziekteverzuim, maar ook van presenteïsme. 

In Almere wordt de eerste basisschool die volgens deze principes ontworpen is gebouwd, basisschool De Verwondering. Juist de gebouwen waar de identiteit van onze kinderen groeit en vorm krijgt, is het van belang dat zij door deze instinctieve natuurlijke reacties optimaal kunnen leren en gedijen. Uit evidence-based onderzoek met name in de VS blijken de voordelen:

- 96% van alle kinderen verkiezen natuur en een buitenlocatie, boven een binnenlocatie

- Contact met de natuur vergroot de aandacht en concentratievermogen

- De leercapaciteit verhoogt met 20 tot 25%

- Hogere testscores van 5 tot 15%

- Minder personeelsverloop, ziekteverzuim en presentisme onder leerkrachten

- Natuurlijke materialen en planten maken een leeromgeving visueel en tactiel wat kinderen activeert en uitdaagt.

Toekomst

De onderzoeken tonen aan dat het bovendien erg goed is voor de portemonnee. In de zorg zien we sneller herstel van patiënten, 8,5% korter ziekenhuisverblijf, tot wel 20% minder medicijngebruik, minder behoefte aan aandacht van personeel, minder ziekteverzuim en vermindering van angsten en agressie. Omgerekend in euro’s is dat zelfs macro-economisch… Denk ook eens aan de hospitality, waar we al een enorme focus zien op hout, duurzaamheid en groen. Biofilische architectuur zal de komende decennia grote invloed hebben op de gebouwontwikkelingen, de architectuur van de stad, de gebouwvorm, de omgeving, de materiaalkeuze en de techniek. En daarmee ook op ons aller welzijn!