Beroepen veranderen steeds sneller, vertelt Maurice Limmen, voorzitter van de Vereniging Hogescholen. “In allerlei sectoren is er vraag naar om-, bij- en herscholing op hbo-niveau. De toenemende digitalisering – niet in het minst door de grootschalige invoering van thuiswerken in coronatijd – vraagt om mensen met nieuwe kennis en vaardigheden. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor het hoger beroepsonderwijs.”

Daarom besteden de hogescholen in ons land veel aandacht aan de flexibilisering van opleidingen zodat ze meer ruimte kunnen geven aan vrijstelling voor onderdelen die de student al beheerst. Deze flexibele manier van het aanbieden van modules dragen eraan bij dat mensen hun hele leven lang kunnen blijven ontwikkelen. “Zo geven we mensen de kans om zich gedurende hun hele carrière aan te passen aan de veranderingen op de arbeidsmarkt.”  

In de praktijk zie je dat het voor veel mensen lastig is om weer een opleiding te gaan volgen. Mensen hebben bijvoorbeeld geen tijd, energie of geld voor bijscholing. “Dat moet veranderen”, stelt Limmen. “Wij vinden dat scholing voor iedereen bereikbaar moet worden gemaakt, door werkende mensen ‘leerrechten’ te geven. Minimaal een week voor iedere werknemer, mogelijk gemaakt door overheid, werkgevers en werknemers. Dit is geen nieuw dilemma, maar de coronacrisis maakt het extra nijpend. Als hbo-instellingen zorgen wij voor een toegespitst flexibel aanbod, zodat zij-instromen steeds bereikbaarder wordt voor iedereen.”

De crisissituatie waarin we ons nu bevinden geeft ons dus ook mogelijkheden, aldus Limmen. “Mensen verliezen hun baan vanwege de coronacrisis. Je kunt denken dat een deel van hen te interesseren is om via zij-instroom te gaan werken in bijvoorbeeld de zorg of het onderwijs. Over de volle breedte van de arbeidsmarkt zijn er tekorten. Ook in de techniek zitten bedrijven te springen om goed opgeleide mensen. We zien nu al dat het aantal eerstejaars studenten dat kiest voor een opleiding in de zorg of het onderwijs toeneemt. Maar voordat de studenten van nu werkzaam zijn in de beroepspraktijk, zijn we jaren verder. Voor de korte termijn zullen we dus veel mensen uit andere beroepen moeten opleiden. Daarbij kunnen we steeds vaker de opleiding afstemmen op wat iemand al kan en weet, zodat hij of zij een opleiding ‘op maat’ kan krijgen. Voor de lerarenopleidingen hebben we daarover in oktober nog een akkoord gesloten met de minister van onderwijs.”

Limmen: “Nu al volgen jaarlijks zo’n 50.000 mensen een deeltijdopleiding aan een hogeschool en dat aantal zal het komende decennium drastisch toenemen. We helpen mensen om zich te ontwikkelen en ‘bedienen’ daarmee werkgevers door hen te voorzien van gekwalificeerde medewerkers.”

“Maar er is nog meer: het hbo levert niet alleen gekwalificeerde medewerkers af, maar beïnvloedt ook nieuwe ontwikkeling van beroepenvelden. Dat is gevolg van de werkwijze in het hbo, waar ook veel praktijkgericht onderzoek wordt gedaan, vaak in samenwerking en op verzoek van ondernemers. Dat levert kennis en innovatie op die je direct kunt toepassen in een organisatie of een bedrijf.”

Zo staat het hoger beroepsonderwijs klaar voor werknemers en werkgevers, aldus Limmen. “Uiteindelijk zien we ‘leven lang ontwikkelen’ als een zaak van nationaal belang. Onze verantwoordelijkheid voor goed onderwijs houdt niet op wanneer een student een diploma krijgt. Wanneer er in het voorjaar allemaal tassen aan vlaggenstokken hangen, betekent dat niet dat je nooit meer hoeft te leren. Met een diploma hang je namelijk niet je persoonlijke en professionele ontwikkeling aan de wilgen. Dat moeten we veranderen en daar moeten we samen voor zorgen.”

“Het is aan het hoger beroepsonderwijs, samen met de werkgevers, werknemers en de overheid om te komen tot een gedragsverandering waardoor flexibel zij-instromen gemakkelijker wordt zodat mensen ook in de toekomst hun brood kunnen blijven verdienen.”