In 2025 twintig procent minder verpakkingsmateriaal, 95% recyclebaar verpakkingsmateriaal, 100% FSC, PEFC gecertificeerd karton en papier, 50% gebruik van rPET en 100% wegwerp- en recycling logo’s. Dat is de ambitie van de supermarkten in Nederland. Gezamenlijk. Althans, als het aankomt op de huismerken die ze voeren. Maar wat Jennifer Muller, Manager Duurzaamheid bij branchevereniging Centraal Bureau Levensmiddelen, stopt het daar niet. “Je moet natuurlijk volume hebben om uiteindelijk iets te bewerkstelligen in de hele verpakkingsketen. Je moet het echt met elkaar doen.” Reëel? Wat Muller betreft wel. “Of het nou huismerken betreft of A-merken, je loopt tegen dezelfde uitdagingen aan. De neuzen staan echt dezelfde kant op. Ik denk dat we er heel gelijkwaardig in staan.” 

 

Dus de fabrikanten van de A-merken delen deze doelstellingen?

“Supermarkten kunnen enkel doelstellingen formuleren voor hun eigen huismerken, en daar zijn deze ambities dan ook op gebaseerd. Maar naast huismerken staan er natuurlijk ook veel A-merken in de schappen. Met de fabrikanten van deze producten is vanuit de supermarkten en tussen de brancheverenigingen ook veel contact over duurzaam verpakken. We proberen onze eigen plannen en hun plannen zoveel mogelijk gelijk op te laten gaan.”

 

Zijn supermarkten ook bereid om bedrijven te dwingen duurzaam te verpakken? 

“Als brancheorganisatie zijn wij niet betrokken bij afspraken tussen bedrijven onderling maar wat ik wel weet is dat duurzaamheid in de hele keten wordt doorgevoerd. Dus dan heb je ook een code of conduct waar alle ketenpartners zich aan moeten houden. Maar dwingen zou ik niet willen zeggen, alles gaat in overleg. Er moet uiteindelijk ook intrinsieke motivatie zitten bij alle partijen om er iets mee te doen. Maar je ontkomt er natuurlijk niet aan dat als je dit wil doorvoeren bij je huismerken om ook met de A-merken het gesprek hierover aan te gaan.”

 

Hoe belangrijk is ketensamenwerking bij het behalen van jullie doelstellingen?

“Onmisbaar. Bij verpakkingen kijk je van grondstof tot consument, de hele keten dus. Als supermarkt heb je alleen directe invloed op het stukje dat vlak achter en vlak voor je zit. Er zit een heel stuk van de productie en logistiek van verpakkingen achter waar je zelf minder zicht op hebt. Je invloedssfeer als supermarkt is beperkt, dus je moet die samen met de hele keten opbouwen. Supermarkten zijn zichtbaar, dus er wordt gedacht dat die het zomaar even kunnen regelen, maar er zijn heel veel andere partijen actief die ook een rol spelen, zoals de fabrikanten van A-merken. We moeten het dus echt samen doen.”

 

Wat is jullie rol als brancheorganisatie in dit verhaal?

“Het is onze rol om te kijken wat we collectief als branche kunnen oppakken, en daar is verpakken een goed voorbeeld van. Daarbinnen kunnen wij dan actief het gesprek tussen onze leden stimuleren en het resultaat van de afspraken monitoren.”

 

Even terug naar jullie ambities. Alle supermarkten die bij jullie zijn aangesloten hebben de ambities onderschreven. Dat is een felicitatie waard, want lijkt me best moeilijk om in een competitieve sector als die van de supermarkten alle bedrijven op één lijn te krijgen wat betreft duurzaamheid. De ene supermarkt heeft daar andere doelstellingen in dan de ander, vermoed ik?

“Het interessante om te zien is dat heel erg intrinsiek vanuit de branche het besef is dat er iets moet gebeuren, dat supermarkten de verantwoordelijkheid hebben naar de consument en de andere ketenpartijen, maar überhaupt naar de maatschappij, om te verduurzamen. Verpakken is daar een heel belangrijk aspect van. Het hoort dus gewoon bij de bedrijfsvoering, ze zien het niet meer los van wat ze dagelijks doen. Supermarkten zijn op veel vlakken bezig. Deksels worden vervangen door sleeves, verpakkingsmaterialen worden verminderd, donkergekleurd plastic wordt uit gefaseerd. Ze zijn echt aan alle knoppen aan het draaien om de doelstellingen te bereiken.”

 

In hoeverre speelt de vraag vanuit de klant een rol?

“Die speelt absoluut een grote rol. Aan de ene kant is het dus de intrinsieke motivatie van de supermarkten zelf, maar aan de andere kant speelt zeker ook de vraag vanuit de consument. Supermarkten werken zoveel mogelijk vraaggericht, en je ziet dat duurzaamheid steeds meer leeft. Consumenten baseren hun aankoopkeuzes op verschillende factoren. Prijs kan een van deze elementen zijn, maar we zien dat duurzaamheid ook steeds belangrijker wordt gevonden. Bij alle producten moet de standaard wat betreft verpakkingen omhoog, maar het moet wel betaalbaar blijven voor Jan Modaal en de groepen daaronder. Zeker de huismerken.”

 

Is het de taak van supermarkten om de consument bewuster te laten winkelen?

“Zeker. Communicatie in de supermarkt is een heel belangrijk middel om dit onder de aandacht te brengen van de consument. De consument moet het snappen, en zeker op het gebied van verpakkingen kunnen we nog wel wat stappen zetten als het draait om kennis. Waarom doe je soms wel en soms geen plasticje om een komkommer? Plastic kan in diverse gevallen een betere keuze zijn dan papier of niet verpakken, bijvoorbeeld doordat een product langer houdbaar blijft en voedselverspilling wordt tegengegaan. Maar dat is lastig te begrijpen voor veel consumenten, omdat er veel vooroordelen zijn rondom plastic. Zonde, want soms is het feitelijk heel goed te onderbouwen. Supermarkten kunnen daarbij helpen, maar wel in samenwerking met maatschappelijke organisaties en overheid, want als ze het alleen doen, zal het toch minder aanslaan.”

 

Tegen welke uitdagingen lopen supermarkten aan bij het ontwikkelen van duurzame verpakkingen?

“Consumentenperceptie is dus echt een heel belangrijke, daar kunnen we nog grote stappen in maken. Daarnaast zijn er de technische uitdagingen: bepaalde materialen kunnen nog niet gerecycled worden. Wat daarbij niet helpt, of beter gezegd: echt zonde is, is dat er niet één Europees beleid is, één speelveld. Verschillende landen hebben verschillende regels wat betreft verpakkingen en recyclage. Dat maakt het lastig, zeker voor grote partijen die winkels hebben in verschillende landen. Er ontbreekt harmonisatie. Pas als we dat bereiken, kan je collectief zeggen: deze verpakking gebruiken we en dat moet zo worden gerecycleerd.” 

 

Tot slot: als jij je wensen neer mag leggen bij een nieuw kabinet, welke zouden dat dan zijn?

“Twee dingen. Ten eerste: zet echt vanuit de overheid in op informatieverstrekking over duurzaamheid en verpakkingen. Bijvoorbeeld over het nut en de noodzaak van plastic. Ten tweede zou ik een nieuw kabinet graag willen vragen om het afvallandschap nog meer te harmoniseren. Daar zouden de supermarkten heel erg mee geholpen zijn.”  

Jennifer Muller, Manager Duurzaamheid bij branchevereniging Centraal Bureau Levensmiddelen