Soms is er sprake van een wisselend comfortniveau, in andere gevallen zijn problemen met de klimaatbeheersing oorzaak, aldus Elphi Nelissen, hoogleraar Building Sustainabilty aan de TU Eindhoven.

“In de jaren '80 zijn veel kantoorpanden neergezet met een te lage verdiepingshoogte. De ruimte boven het plafond waar de klimaatbeheersing zit, is te klein. Renoveren tot vernieuwd kantoorpand is lastig, je zou het wel kunnen slopen en herbouwen of renoveren tot bijvoorbeeld wooneenheden.”

Met zonnepanelen en een warmte- koude-installatie kunnen bedrijven duurzamer verwarmen en koelen. Ook oude kantoorpanden zijn hiervoor geschikt. “Belangrijk is dat je naast het pand wat grond hebt, bijvoorbeeld onder een parkeerplaats. Je moet diep de grond in, hoe diep is onder meer afhankelijk van de grondsoort. Een WKO installeren is ingrijpend. Maar het is minder storend voor de medewerkers dan vervanging van dak of gevel.”

Duurzaamheid is maatwerk. Het ene pand moet geheel op de schop, het andere pand is er bijvoorbeeld al bij geholpen als TL-lampen vervangen worden door LED-lampen. “Het is vaak ook een combinatie van maatregelen. Wat gunstig is hangt van vele factoren af zoals de oppervlakte en volume van het gebouw. De ene investering haal je er binnen tien jaar uit, de andere bijvoorbeeld binnen 20 jaar. Maar vergeet niet dat zo'n pand prima vijftig jaar kan staan.”

 Nederland kent minimumregels conform het bouwbesluit. Comfort is echter anders dan regelgeving, aldus Nelissen. Ze pleit voor een individuele klimaatregeling per zone, zodat werknemers het klimaat naar eigen wens kunnen regelen. 

De hoogleraar is tevens voorzitter van het transitieteam Circulaire economie. De lat ligt hoog: in 2050 moet de Nederlandse bouwwereld 100 procent circulair zijn, in 2030 50 procent. “Nu zitten we op ongeveer 10 procent. Er is dus nog een hele weg te gaan, maar ik weet zeker dat het kan. Een houten kozijn kan bijvoorbeeld vijftig jaar mee, in die tijd groeit een boom weer aan. Dan ben je in balans.” 

Hilde Remøy is universitair hoofddocent aan de TU Delft. In 2010 promoveerde ze op de leegstand van kantoorpanden en op de vraag hoe die gerenoveerd kunnen worden zodat nieuwbouw niet nodig is. Destijds stond zeven miljoen vierkante meter aan commerciële kantoorruimte leeg, dat is niet veel veranderd. 

In veel gevallen is renovatie geen optie, bijvoorbeeld bij de kantoorpanden die te weinig ruimte hebben in het klimaatplafond. Bij 2 miljoen vierkante meter zou je echter prima kunnen renoveren en is nieuwbouw niet nodig, meent Remøy. “Dat dit te weinig gebeurt komt mede door de mechanismen in de kantoormarkt. Investeerders investeren liever in nieuwbouw dan in renovatie. Bovendien hebben die oude kantoorpanden soms een dusdanig hoge boekwaarde, dat ze niet verkocht kunnen worden aan een nieuwe eigenaar.” 

Bedrijven zijn soms ook huiverig om zich te vestigen in gerenoveerde kantoorpanden, merkt Remøy. Ze zijn bang voor klimaatproblemen in het gerenoveerde pand. “Dat hoor ik vaak. Maar we hebben hier veel onderzoek naar gedaan. Het comfort is in een gerenoveerd pand zeker niet minder.''

Slopen en renoveren of nieuwbouw. Wat duurder is, is van geval tot geval verschillend. De vijf miljoen leegstaande vierkante meter kantoorruimte die resteert, kan eventueel omgebouwd worden tot woonruimte. “Dat gebeurt steeds vaker. Je zult in zo’n pand bijvoorbeeld nieuwe leidingen moeten leggen voor sanitair. Maar het kan goedkoper zijn dan het bouwen van nieuwe woningen, heeft een kortere doorlooptijd en positieve impact op de buurt.”