Deel dit artikel:

24 okt 2019

|

Levensstijl

‘Mensen moeten meer scharrelen’

Journalist: Hugo Schrameyer

Mensen zijn niet gebouwd als luipaard om zich als een bezetene over de kop te rennen. Maar mensen zijn ook niet gebouwd als luiaard om achter hun bureau naar een beeldscherm te turen. Mensen zijn gebouwd als mensen. Willen we gezond ouder worden, dan moeten we meer scharrelen.

In zijn nieuwe boek Het geheim van de schildpad onderzoekt David van Bodegom, arts en verouderingswetenschapper bij kennisinstituut Leyden Academy, de biologie van lang leven. De publicatie, nog maar een paar weken oud, is niet onopgemerkt voorbij gegaan. Televisieprogramma’s, dagbladen en tal van tijdschriften hebben inmiddels hun oordeel gegeven over het nieuwe boek. Blijkbaar bestaat er een razende nieuwsgierigheid naar de vraag waarom een muis na twee jaar volledig is opgebrand, een olifant net als de mens pakweg de tachtig haalt, terwijl een schildpad meer dan 200 verjaardagen kan vieren.


Waar het daarbij
om gaat, is de snelheid van de stofwisseling en de slijtage in het lichaam die dat teweeg brengt. Het hart van een muis slaat 600 keer per minuut, het hart van een walvis zes keer. De stofwisseling van een muis is daarmee beduidend sneller. “En dus slijt een muis ook eerder”, stelt Van Bodegom.


Nu valt echter ook op te werpen dat je muizen en schildpadden met elkaar kunt vergelijken. Maar kun je ook mensen met mensen vergelijken? Waarom wordt de ene mens krakkemikkig vanaf zijn zestigste, zeventigste, terwijl de ander nog vrolijk op zijn negentigste ronddrentelt. Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met leefstijl, reageert Van Bodegom. Natuurlijk, onheil in de vorm van een dodelijke ziekte valt soms op jonge leeftijd niet af te wenden. Wie echter een juiste leefstijl en gezond voedingspatroon in acht neemt, heeft in ieder geval een blauwdruk in handen om tot op hoge leeftijd gezond te blijven. En daar weet Van Bodegom veel over te zeggen.


Bijvoorbeeld over het feit dat veel mensen doordeweeks achter hun bureau naar een pc-beeldscherm staren en dat in het weekeinde vereffenen met een stevig stukje sporten. Mensen die deze levensfilosofie erop nahouden, moet de verouderingswetenschapper teleurstellen: hangen achter je bureau en overspannen de horizon najagen zijn beide te ontraden. “Dat mensen sporten, heeft vooral van doen met compensatie. Doordeweeks beweeg je te weinig en daar stel je dan extra lichaamsbeweging in het weekeinde tegenover. Wat mensen wel eens vergeten: intensief sporten jaagt je hartslag en stofwisseling omhoog. En dus in feite ook het verouderingsproces van je lichaam. Bewegen is gezond, maar je moet het niet overdrijven.”


Waar mensen veel meer naar toe moeten, zegt Van Bodegom, is scharrelen. Echt letterlijk. Dus als een scharrelkip leven en niet als een legbatterijkip. Dat zit ‘m in kleine dingen: de trap nemen in plaats van de lift, of de auto een straat verderop zetten in plaats van pal voor de deur. Wie zo de hele dag aan het scharrelen is, geeft zijn lichaam een extra bewegingsprikkel zonder dat het een uitputtingsslag wordt.


Je lichaam onderhouden heeft bovendien ook van doen met de brandstof die je erin stopt. Met voeding en drank dus. Maar ook sigarettenrook. “Wie ongezond eet en ongezond leeft, brengt zijn lichaam onherroepelijk in een slijtageslag. Je lichaam herstelt wel van ongezonde gewoonten, maar bij elke inhalering van sigarettenrook en bij elke ongezonde maaltijd breng je een nieuw krasje aan. Uiteindelijk zul je daar de negatieve gevolgen van ondervinden.”


Van Bodegom beseft zelf ook heus wel dat het soms lastig is om verleidingen te weerstaan. Of om als senior uit de luie stoel te komen en een stapje extra te zetten. In plaats van op wilskracht de verleidingen te weerstaan, moet je volgens hem de ongezonde verleidingen vervangen door gezonde verleidingen. Want wat je op kantoor moet doen, is die koektrommel te vervangen door een schaal appels. “Want iedereen weet: als die schaal appels er staat, wordt er ook van gegeten. Zo is het ook met bewegen. Als veertig-plusser kom je met jonge kinderen toch wel aan je beweging, maar als oudere zul je iets moeten organiseren. Gelukkig zie je dat steeds meer, dat senioren zich organiseren in clubjes waar er ook volop ruimte is voor een beetje actie. In je eentje is er soms de neiging om een sportactiviteit te laten, maar in groepsverband is scharrelen gezellig en blijven mensen gemotiveerd.”


Die observatie weerspiegelt zich ook in de Vitality Club, een laagdrempelige beweegclubs voor senioren die vanuit Leyden Academy wordt ondersteund. “Mensen komen voor hun gezondheid, maar ze haken steeds weer aan vanwege de gezelligheid.”

Gesponsord