In 1932 kwam de eerste pacemaker op de markt. Toen was het nog een uitwendige pacemaker die op een rijdend karretje stond. In 1958 kregen mensen voor het eerst een inwendige pacemaker, en sindsdien zijn pacemakers steeds kleiner geworden, zo vermeldt de Hartstichting. In 2012 werd de eerste draadloze pacemaker in het hart geplaatst.

Bradycardie kan verschillende oorzaken hebben, waaronder een AV-blok. Bij een normaal hartritme ontstaat er een elektrische prikkel in de sinusknoop in de rechterboezem. Van daaruit verspreidt de prikkel zich over beide boezems richting de AV-knoop. De prikkel wordt hier kort vastgehouden, waarna deze zich over de hartkamers verspreidt. Bij een AV-blok wordt de elektrische prikkel langer vastgehouden dan normaal, waardoor het hartritme vertraagt.

Tot nu toe werd een pacemaker bij patiënten met AV-blok geplaatst tijdens een redelijk eenvoudige ingreep die zo’n 1,5 tot 2 uur duurt. Deze wordt vaak linksboven onder de huid geplaatst. De cardioloog maakt een snee van vijf tot tien centimeter op de plek waar de pacemaker moet komen en maakt hier een holte onder de huid waarin de pacemaker geplaatst wordt. Via een ader onder het sleutelbeen schuift de arts de elektrodedraden vervolgens naar het hart. De uiteinden van de draden haken vast aan de binnenzijde van de hartwand. De pacemakertechnicus stelt de pacemaker in en controleert regelmatig of deze goed werkt.

Sinds kort zijn voor patiënten met AV-blok echter ook draadloze pacemakers beschikbaar. Deze minipacemaker kan ook patiënten helpen die kampen met hartritmestoornissen in beide hartkamers, waardoor tot wel veertig procent van de hartpatiënten die een pacemaker nodig hebben in aanmerking kunnen komen voor deze behandeling. Deze minipacemaker wordt rechtstreeks in het hart geïmplanteerd en is 93 procent kleiner dan de klassieke pacemaker, waardoor de operatie veel minder ingrijpend is. Het apparaatje wordt via een klein sneetje in de lies en vervolgens via de bloedbaan rechtstreeks in het hart ingebracht. Hierdoor is de pacemaker onzichtbaar voor de patiënt en de buitenwereld. Ook is er geen chirurgische holte onder de huid nodig, waardoor mogelijke complicaties met betrekking tot de geleidingsdraad en de holte niet meer voorkomen. In het hart zet de pacemaker zich vast met ‘haakjes’. Hier geeft hij elektrische prikkels af die het hart stimuleren via een elektrode aan het uiteinde van de minipacemaker.

“Deze minipacemaker verbreedt de indicaties voor draadloze stimulatie en maakt het mogelijk deze technologie te gebruiken bij patiënten met sinusritme en AV-block”, zegt Dr. Knops, cardioloog in het Amsterdam UMC. “Patiënten zullen baat hebben bij AV-synchrone ventriculaire stimulatie en alle bekende voordelen van draadloze stimulatie, met name minder procedure tijd en minder apparaatgerelateerde complicaties.”

Ook in het Erasmus MC in Rotterdam wordt de draadloze pacemaker gebruikt.  “Deze pacemaker is vooral geschikt voor patiënten met een verhoogd infectierisico. Dit zijn bijvoorbeeld patiënten die afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken of al eerder een pacemakerinfectie hebben gehad. Daarnaast biedt het een oplossing voor patiënten met een compleet AV blok die geen traditionele pacemaker kunnen krijgen met draden door een ader”, zegt Dr. Yap, cardioloog in het Erasmus MC in Rotterdam.