Het voorjaarszonnetje lokt ons naar buiten. Wat is het heerlijk toeven in de parken, op het water en langs de kant, op de bankjes en gezellig drukke terrasjes. Met dit fraaie weer kijken de mensen vrolijker. Ze maken vakantieplannen – waar zullen we dit jaar eens heen gaan? - en durven weer wat duurdere aankopen te doen – nu toch maar eindelijk dat versleten bankstel vervangen.

Het gaat goed met de economie, die aan een inhaalslag bezig is en de herinnering aan de jarenlange crisis al bijna heeft doen vergeten. We doen het op economisch gebied zelfs beter dan de ons omringende landen. Maar als we niet oppassen, stappen we in dezelfde valkuil als vóór de crisis: de loonkloof tussen de top en de doorsnee werknemers neemt alweer toe. Er is werk voor steeds meer mensen en het consumentenvertrouwen groeit.

Voor het eerst sinds 2008 zijn er meer optimisten dan pessimisten over Nederland; de helft van onze landgenoten vindt dat het meer de goede dan de verkeerde kant op gaat met het land, ontdekte het Sociaal en Cultureel Planbureau. Negen op de tien volwassenen voelen zich gelukkig, onderzocht het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een mooi aspect daarvan is dat mannen en vrouwen even vaak zeggen dat zij gelukkig zijn, evenals jongeren en ouderen. En voeg daar dan ook nog eens de verwachting aan toe dat toekomstige zestigjarigen niet alleen langer leven zullen leven, maar ook nog eens met minder lichamelijke beperkingen en in goede gezondheid.

Geen wolkje aan de lucht, zou je zo op het eerste gezicht zeggen. Maar als je wat verder kijkt dan de jubelende krantenkoppen, zie je in de onderzoeksresultaten staan, dat méér mensen dan voorheen zich zorgen maken over armoede en de kloof tussen rijk en arm. Het blijkt dat uitkeringsontvangers acht keer zo vaak ongelukkig zijn als werkenden. Vooral een goede gezondheid en sociale relaties zijn sterk gerelateerd aan geluk. Je zult maar als oudere zonder werk zijn geraakt en de ene na de andere sollicitatie afgewezen zien worden. Je zult maar met een ziekte of handicap in je bewegings- (én bestedings)ruimte worden beperkt. Alle reden om - juist nu we er ‘allemaal’ op uit trekken – extra aandacht te besteden aan die oudere in uw omgeving, voor wie dit allemaal niet is weggelegd. Al was het alleen maar als hommage aan Eberhard van der Laan, wiens dood vrijwel niemand onberoerd liet. “Ik hoop dat het de lieve stad blijft die het is”, zei de geliefde burgemeester over Amsterdam vorig jaar aan het einde van de veelbekeken Zomergasten-uitzending. Over de zomer gesproken: Juist, omdat wij weten dat niet iedereen in staat is in de zomermaanden de voordeur achter zich dicht te trekken en de zon op te zoeken, komen wij met mooie nieuwe programma’s op televisie. Wij zijn er voor de kijker, ook deze zomer!

Jan Slagter, directeur Omroep MAX

Energieneutraal, bestand tegen extreem weer en volledig circulair – zo moeten onze woningbouw en infrastructuur eruitzien in 2050. Dat is ambitieus. Maar zonder ambitie geen resultaat. Onze mobiliteit moet slimmer en groener, we moeten ruimte maken voor de regen en we moeten zorgen dat al ons afval een nieuwe grondstof wordt. Alleen op die manier kunnen we met zoveel mensen door op onze planeet.

Er is iets nieuws aan de gang. Op televisie zien we minutenlange nieuwsitems over gasloos bouwen. Over het aantal zonnepanelen op huizen dat opeens een enorme vlucht neemt. Over elektrische vrachtwagens en bussen. We organiseren klimaattafels en stellen agenda’s op met concrete plannen. De energie om dit thema met z’n allen aan te pakken, was niet eerder zo groot.

Met de Bouwagenda hopen we dit alles te versnellen. Bouwbedrijven, kennisinstellingen en overheden werken samen en versterken elkaar. Als ik naar mijn eigen portefeuille kijk, Infrastructuur en Waterstaat, dan is ook daar een hoop te doen.

Onze infrastructuur staat weliswaar in de top-3 van de wereld, maar ze is op veel plekken verouderd. Veel van onze duizenden tunnels, bruggen en viaducten dateren uit de jaren ’50 en ’60. En net zoals babyboomers inmiddels vaak een nieuwe knie of staaroperatie nodig hebben, zijn ook deze betonnen en ijzeren ‘babyboomers’ aan verjonging en vernieuwing toe. We staan aan de vooravond van de grootste onderhoudsopgave uit onze geschiedenis en dat gaan we zo duurzaam en innovatief mogelijk doen.

Daarnaast hebben we steeds vaker te maken met extreem weer. Afgelopen zomer was op 35 dagen in delen van het land code geel van kracht. Met als gevolg ondergelopen tunnels en overlopende riolen. Hitte in de steden veroorzaakt veel problemen bij ouderen. Wij kunnen daar in onze manier van bouwen wat aan doen.

Dat geldt ook voor de gevolgen van de verstedelijking. Al die extra woningen die in de stad steeds dichter op elkaar staan, moeten wel bereikbaar blijven. Hoe doen we dat? Hoe pakken we deze vraagstukken aan? In ieder geval door elkaar op te zoeken, kennis te delen en samen te werken. De werelden van  infrastructuur en wonen hebben elkaar veel te bieden.

Voor de metropoolregio Amsterdam en voor Rotterdam en Den Haag werken we aan gebiedsgerichte bereikbaarheidsprogramma’s, zodat we in die sterke groeiende regio’s knelpunten op de weg en in het openbaar vervoer kunnen voorkomen. Ook in Brabant en voor de goederencorridor A15 werken we aan slimme oplossingen en nieuwe infrastructuur om de groei in de mobiliteit op te kunnen vangen.

Ik zie het resultaat met vertrouwen tegemoet. Met de typisch Nederlandse innovatie- en daadkracht werken we samen aan een duurzaam, klimaatneutraal, mooi Nederland.

Cora van Nieuwenhuizen, minister van Infrastructuur en Waterstaat

Samenwerken, het grote plaatje blijven zien en continu bijsturen om te kunnen inspelen op nieuwe omstandigheden en te werken met de nieuwste ontwikkelingen. Als dat lukt, dan is de stad volgens Nico Zornig écht slim. “Als je aan één knopje draait dan heeft dit effect op heel veel gebieden.”

Waren ‘duurzaamheid’ en ‘circulariteit’ tien jaar geleden nog ideologische termen, vandaag de dag hangt de vlag er anders bij. Steeds vaker zijn gebouwen duurzaam en in sommige gevallen zelfs circulair gerealiseerd.

Menig gemeente heeft zichzelf de naam ‘Smart City’ toegeëigend. Het doel: de stad nog beter te laten functioneren dankzij data en slimme technologie. Eén van de deelgebieden hierin is het duurzaam oplossen van vraagstukken rondom veiligheid en vervoer.

3 vragen aan, Léon Borkes en Berend zwart, partners bij Rechtstaete

Is er verschil tussen fiscaal en civiel recht? 

Borkes: “Fiscaal recht betreft de fiscale behandeling, zoals omzet-, overdrachts-, inkomsten- en vennootschapsbelasting, van diverse situaties waarin onroerende zaken zich bij de ondernemers bevinden.”

Zwart: “Met civiel recht worden rechten en verplichtingen tussen partijen geregeld. Partijen kunnen zelf juridisch vastleggen wat commercieel overeengekomen is.”

Welke praktijkgevallen zijn er? 

Borkes: “Bijvoorbeeld ontwikkelexploitatie en de transactiefases van onroerende zaken.”

Zwart: “Ik zie vooral gevallen waarbij projecten goed op de rails gezet worden met deugdelijke en heldere contracten. Zo voorkom je later overbodige kosten en onduidelijkheden."

Wanneer is de inzet van een jurist noodzakelijk?

Zwart: "Bij het begeleiden van transacties, het opstellen van contracten en procederen ingeval van geschillen. In de crisisjaren werd veel geprocedeerd en zag je minder transacties, terwijl er nu volop wordt gehandeld en er minder procedures zijn. Inhoudelijk is het werk onveranderd, maar als civiel advocaat moet je nu commercieel meedenken en adviseren. " 

Borkes: "Bij alle vastgoedcyclusfases, namelijk ontwikkelings-, exploitatie- en de sloopfase is de fiscaliteit essentieel en veelal bepalend of een transactie/exploitatie voldoende rendabel is. " 

Drie vragen aan Ger Baron, CTO smart cities Amsterdam

Wat is het belang van smart cities?

“Voor mij gaat het over de mogelijkheden en risico’s die technologie met zich meebrengt in de stedelijke omgeving. Die impact is zowel sociaal en fysiek als economisch enorm en gaat over de manier waarop we werken, wonen, organiseren, leren en spelen. Best belangrijk dus.”

Welke rol kan de burger binnen smart cities innemen? 

“Eigenlijk elke rol: die van kritische consument, kiezer, familielid, eigenaar van een energiebedrijf of journalist. Veel mensen hebben geen besef dat algoritmen en software steeds meer beslissingen voor ze nemen. Gelukkig wordt dat steeds duidelijker, een aantal schandalen zoals sjoemelsoftware of het Cambridge Analytica datamisbruik helpen daarbij. Meer aandacht in de media en de politiek is dringend gewenst.” 

Wat is het belang van het smart city Event 2018 voor steden, bedrijven en kennisinstellingen?

“Bedrijven, kennisinstellingen en overheden zijn zoekend naar hun rol in een nieuwe wereld. De enige manier om daar vooruitgang in te boeken is door, in alle openheid, van elkaar te leren. Dit evenement levert daar een bijdrage aan, mede door de opzet waarin kleine maar relevante dialogen worden gevoerd en elke bezoeker deelneemt.”

Door de klimaatdoelstellingen van Parijs weet ook de bouwwereld wat hen te doen staat: over pakweg 32 jaar moeten alle Nederlandse gebouwen energieneutraal zijn. Hoewel er al veel wordt ondernomen om deze deadline te halen, gaat de transitie niet snel genoeg.

Drie vragen aan Peter Schreuter, managing director PROVADA 

Wat houdt het thema ‘Educate-Innovate-Integrate’ in? 

“Deze drie woorden zijn, wat ons betreft, onlosmakelijk met elkaar verbonden. De vastgoedbranche staat op een keerpunt. We moeten onszelf onderwijzen, innoveren en vervolgens deze veranderingen in onze bedrijfsprocessen integreren. Dit houdt in dat we zowel binnen de organisatie, als met externe partijen op meer vlakken moeten gaan samenwerken.”

Wat voor extra waarde biedt een vastgoedbeurs?

“Wij willen bezoekers over hun eigen schutting heen laten kijken. Met ons nieuwe systeem ‘Take a seat’, brengen wij mensen in contact met onverwachte vakgenoten uit verschillende sectoren. Je vindt er alle relevante partijen binnen en buiten de branche en als je zeker wilt weten dat je de komende tien jaar met innovatieve en duurzame partijen zaken gaat doen, moet je zeker naar zo’n beurs toe.”

Wat zijn de huidige trends in de vastgoedsector? 

“Slimme gebouwen. Dat komt aan de ene kant door nieuwe ontwikkelingen binnen de technologie en aan de andere kant doordat de nieuwe generatie een compleet andere vraag naar vastgoed creëert. Zij kijken anders naar het gebruik van een woning, kantoor of winkelcentrum en hier moet de vastgoedsector op inspelen.”

Voordat je begint met de bouw van een smart building, zou je eigenlijk eerst naar de gebruikerswaarde moeten kijken. “De bouw en vastgoedwereld kijkt vaak alleen naar de stenen als er een businesscase gemaakt wordt”, vertellen Onno Willemse, Global Business Director Smart Buildings en Ellis ten Dam, Business Development Director van Royal HaskoningDHV. “Maar je moet juist naar het bedrijf en de mensen daarbinnen kijken, hoe kan vastgoed en techniek bijdragen aan hun gezondheid en prestaties?” Vertelt Ten Dam.

En om van een business case naar prestaties te komen, moet de user journey vertaald worden naar concrete oplossingen, stelt Onno Willemse. “Dit is momenteel een knelpunt, vooral omdat de business case rond het verbeteren van operationele prestaties een combinatie is van verschillende budgetten. We moeten transformeren van een vastgoed model rond kosten en risico’s, naar een model rond operationele performance indicatoren zoals het efficiënter gebruik maken van vastgoed of het aantrekken van talent. Dat betekend dat budgetten van verschillende partijen binnen een bedrijf vrijgemaakt en gebundeld moeten worden voor deze maatregelen. Dit is een compleet andere manier van werken en vraagt een ander businessmodel.”

Ten Dam sluit zich daarbij aan. “Een slim gebouw kan ook beter inzicht geven en aantonen welke waarde het bijdraagt aan de gebruiker en de business. Hiermee wordt beter gebruik door eindgebruikers en optimalisatie van het bestaand vastgoed ook eenvoudiger. Willemse concludeert “Om eindgebruikers een antwoord te kunnen geven op thema’s als klimaat, het aantrekken van talent en het adaptief vermogen rond het gebruik van hun vastgoed, moeten we die route op.” 

Een overspannen woningmarkt, zowel voor koop- als huurwoningen. En tegelijkertijd de opgave van een enorme energietransitie. De positie van de minister van Wonen, Kajsa Ollongren, is niet te benijden. Toch? “Afgezet tegen de crisisjaren wordt er gelukkig meer gebouwd. Maar het is niet genoeg. Er moet flink versneld worden.”

Elk jaar in november wordt in Barcelona de Smart City Expo gehouden. Drie dagen lang verzamelen smart city deskundigen van over de hele wereld zich daar in de Beurshallen. Die deskundigen zijn vooral techneuten. Vrouwen en mannen die geloven dat de stad maakbaar is. En dat de smart city door hen wordt gemaakt.

Nou, zo gaat het niet gebeuren. De stad bestaat tenslotte al. Al eeuwen om precies te zijn. En in al die eeuwen is het wezen van de stad niet veranderd. Dat wezenlijke is dat de stad mensen verzamelt die daar komen om bij elkaar te zijn. Omdat ze zich beschermd voelen, handel willen drijven, hun goden aanbidden. De smart city is allang gebouwd. Rond de grachten van Amsterdam, aan de lanen in Den Haag en langs de kust van de Noordzee.

Wat er wel verandert, is de manier waarop we die stad gebruiken. De smart city gaat over ons, de burgers van die stad. Technologie verandert ons. Laat ons anders samenleven, werken, wonen, recreëren. En dat is nog maar net begonnen. Onze kinderen leven al weer heel anders dan wij. Dat zorgt voor een nieuwe stedenbouwkundige opgave, waarin verbondenheid centraal staat, maar waar ook behoefte is aan identiteit. Want als we alles overal kunnen doen (en dat kan), waarom doen we het dan hier? En niet ergens anders?

Het vraagt ook om professionals die hiermee om kunnen gaan. Om bestuurders die begrijpen dat er nieuwe ethische dilemma’s op ons afkomen. Die snappen dat privacy een ruimtelijk principe is en ontworpen kan worden. Die weten wat een algoritme is en snappen wat een sensor doet.

Het vraagt om stedenbouwers die nadenken, onderzoeken, oefenen, met nieuwe stedenbouwkundige principes. Om beheerders die dataspecialisten worden en zo verstandige beslissingen nemen.

Maar het vraagt vooral om burgers die begrijpen dat de wereld om hen heen in rap tempo verandert. Om burgers die zich durven te verdiepen in vernieuwing en daar wat van vinden. Niet vanuit angst, maar vanuit kennis. De vernieuwing van de stad, de opkomst van technologie biedt enorme uitdagingen. Voor bestuurders, ontwerpers, techneuten, maar zeker voor de gebruikers van de stad, de burgers. Laten we die uitdagingen ter hand nemen zodat we door de goede keuzes optimaal kunnen genieten van onze slimme stad.

Yvonne Kemmerling, Voorzitter Future City Foundation

Dankzij nieuwe technologische oplossingen zijn gebouwen steeds slimmer geworden. Maar die vooruitgang leidt niet automatisch tot een gezondere werkomgeving.

Gloeilampen zijn verleden tijd: ledverlichting – en daarmee smart lighting – is de toekomst.

Smart Cities hebben de toekomst. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de bouw- en installatiebranche.

Niet teveel naar meningen van anderen luisteren, op jezelf vertrouwen, rust creëren voor je kind en een back-up hebben waar je op kan vertrouwen als je moet werken. Dan komt alles goed, volgens Kim Kötter. “En een goede thuissituatie is natuurlijk heel belangrijk. Gelukkig zijn Jaap en ik echt een twee-eenheid.”

Vermogensbeheerders, pensioenfondsen en andere beleggers kijken niet langer alleen naar financieel rendement. Zij willen dat hun investering impact heeft op de wereld en door de juiste beleggingen het milieu, maatschappij en bestuur een klein beetje beter maken. De sleutel daartoe zijn de ESG-criteria, graadmeters waarmee beleggers op een bewuste wijze kunnen investeren.

Onlangs werd de nieuwe Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) vrijgegeven voor internetconsultatie, maar doet deze wet wel wat zij beloofd?

Volgens werkgevers- en werknemersorganisaties is dit niet het geval. Werkgevers vinden vooral dat het wetsvoorstel flexwerk duurder maakt.  Zo krijgen binnen de nieuwe wet werknemers die op payrollbasis werken dezelfde arbeidsvoorwaarden als werknemers die vast in dienst zijn bij de werkgever, met uitzondering van de pensioenregeling. Ook de regels voor uitzend- en oproepkrachten worden strenger, waardoor deze dienstverbanden steeds meer op een vast contract gaan lijken. Volgens werkgeversorganisaties als VNO-NCW en MKB-Nederland stroken deze maatregelen niet met de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

Aan de andere kant van het spectrum is ook werknemersorganisatie FNV niet gelukkig met de plannen van Minister Koolmees. Volgens hen wordt de zekerheid van werknemers verder aangetast. In het nieuwe voorstel wordt bijvoorbeeld gesproken over een proeftijd van vijf maanden, vijf maanden waarin de werknemer niet zeker kan zijn van een verlenging van het contract. En waar werkgevers nu na twee jaar recht hebben op een vast contract, wil het kabinet dit gaan oprekken tot drie jaar. Ontevredenheid van beide kanten dus.

Een goede klantenservice is extreem belangrijk. Maar als MKB-bedrijf heb je misschien niet altijd de tijd om dit goed te doen. Tegelijkertijd kost een extern bureau of contactcenter vaak veel geld. Moet je als MKB-bedrijf wel of niet de klantenservice uitbesteden?

Het is werkgevers en werknemers niet gelukt om voor 1 april dit jaar overeenstemming te vinden over een nieuw pensioenstelsel. Verdwijnt het plan van individuele pensioenpotjes voor elke deelnemer van een pensioenfonds alsnog in de prullenbak?