Drie vragen aan Peter Schreuter, managing director PROVADA 

Wat houdt het thema ‘Educate-Innovate-Integrate’ in? 

“Deze drie woorden zijn, wat ons betreft, onlosmakelijk met elkaar verbonden. De vastgoedbranche staat op een keerpunt. We moeten onszelf onderwijzen, innoveren en vervolgens deze veranderingen in onze bedrijfsprocessen integreren. Dit houdt in dat we zowel binnen de organisatie, als met externe partijen op meer vlakken moeten gaan samenwerken.”

Wat voor extra waarde biedt een vastgoedbeurs?

“Wij willen bezoekers over hun eigen schutting heen laten kijken. Met ons nieuwe systeem ‘Take a seat’, brengen wij mensen in contact met onverwachte vakgenoten uit verschillende sectoren. Je vindt er alle relevante partijen binnen en buiten de branche en als je zeker wilt weten dat je de komende tien jaar met innovatieve en duurzame partijen zaken gaat doen, moet je zeker naar zo’n beurs toe.”

Wat zijn de huidige trends in de vastgoedsector? 

“Slimme gebouwen. Dat komt aan de ene kant door nieuwe ontwikkelingen binnen de technologie en aan de andere kant doordat de nieuwe generatie een compleet andere vraag naar vastgoed creëert. Zij kijken anders naar het gebruik van een woning, kantoor of winkelcentrum en hier moet de vastgoedsector op inspelen.”

Voordat je begint met de bouw van een smart building, zou je eigenlijk eerst naar de gebruikerswaarde moeten kijken. “De bouw en vastgoedwereld kijkt vaak alleen naar de stenen als er een businesscase gemaakt wordt”, vertellen Onno Willemse, Global Business Director Smart Buildings en Ellis ten Dam, Business Development Director van Royal HaskoningDHV. “Maar je moet juist naar het bedrijf en de mensen daarbinnen kijken, hoe kan vastgoed en techniek bijdragen aan hun gezondheid en prestaties?” Vertelt Ten Dam.

En om van een business case naar prestaties te komen, moet de user journey vertaald worden naar concrete oplossingen, stelt Onno Willemse. “Dit is momenteel een knelpunt, vooral omdat de business case rond het verbeteren van operationele prestaties een combinatie is van verschillende budgetten. We moeten transformeren van een vastgoed model rond kosten en risico’s, naar een model rond operationele performance indicatoren zoals het efficiënter gebruik maken van vastgoed of het aantrekken van talent. Dat betekend dat budgetten van verschillende partijen binnen een bedrijf vrijgemaakt en gebundeld moeten worden voor deze maatregelen. Dit is een compleet andere manier van werken en vraagt een ander businessmodel.”

Ten Dam sluit zich daarbij aan. “Een slim gebouw kan ook beter inzicht geven en aantonen welke waarde het bijdraagt aan de gebruiker en de business. Hiermee wordt beter gebruik door eindgebruikers en optimalisatie van het bestaand vastgoed ook eenvoudiger. Willemse concludeert “Om eindgebruikers een antwoord te kunnen geven op thema’s als klimaat, het aantrekken van talent en het adaptief vermogen rond het gebruik van hun vastgoed, moeten we die route op.” 

Een overspannen woningmarkt, zowel voor koop- als huurwoningen. En tegelijkertijd de opgave van een enorme energietransitie. De positie van de minister van Wonen, Kajsa Ollongren, is niet te benijden. Toch? “Afgezet tegen de crisisjaren wordt er gelukkig meer gebouwd. Maar het is niet genoeg. Er moet flink versneld worden.”

Elk jaar in november wordt in Barcelona de Smart City Expo gehouden. Drie dagen lang verzamelen smart city deskundigen van over de hele wereld zich daar in de Beurshallen. Die deskundigen zijn vooral techneuten. Vrouwen en mannen die geloven dat de stad maakbaar is. En dat de smart city door hen wordt gemaakt.

Nou, zo gaat het niet gebeuren. De stad bestaat tenslotte al. Al eeuwen om precies te zijn. En in al die eeuwen is het wezen van de stad niet veranderd. Dat wezenlijke is dat de stad mensen verzamelt die daar komen om bij elkaar te zijn. Omdat ze zich beschermd voelen, handel willen drijven, hun goden aanbidden. De smart city is allang gebouwd. Rond de grachten van Amsterdam, aan de lanen in Den Haag en langs de kust van de Noordzee.

Wat er wel verandert, is de manier waarop we die stad gebruiken. De smart city gaat over ons, de burgers van die stad. Technologie verandert ons. Laat ons anders samenleven, werken, wonen, recreëren. En dat is nog maar net begonnen. Onze kinderen leven al weer heel anders dan wij. Dat zorgt voor een nieuwe stedenbouwkundige opgave, waarin verbondenheid centraal staat, maar waar ook behoefte is aan identiteit. Want als we alles overal kunnen doen (en dat kan), waarom doen we het dan hier? En niet ergens anders?

Het vraagt ook om professionals die hiermee om kunnen gaan. Om bestuurders die begrijpen dat er nieuwe ethische dilemma’s op ons afkomen. Die snappen dat privacy een ruimtelijk principe is en ontworpen kan worden. Die weten wat een algoritme is en snappen wat een sensor doet.

Het vraagt om stedenbouwers die nadenken, onderzoeken, oefenen, met nieuwe stedenbouwkundige principes. Om beheerders die dataspecialisten worden en zo verstandige beslissingen nemen.

Maar het vraagt vooral om burgers die begrijpen dat de wereld om hen heen in rap tempo verandert. Om burgers die zich durven te verdiepen in vernieuwing en daar wat van vinden. Niet vanuit angst, maar vanuit kennis. De vernieuwing van de stad, de opkomst van technologie biedt enorme uitdagingen. Voor bestuurders, ontwerpers, techneuten, maar zeker voor de gebruikers van de stad, de burgers. Laten we die uitdagingen ter hand nemen zodat we door de goede keuzes optimaal kunnen genieten van onze slimme stad.

Yvonne Kemmerling, Voorzitter Future City Foundation

Dankzij nieuwe technologische oplossingen zijn gebouwen steeds slimmer geworden. Maar die vooruitgang leidt niet automatisch tot een gezondere werkomgeving.

Gloeilampen zijn verleden tijd: ledverlichting – en daarmee smart lighting – is de toekomst.

Smart Cities hebben de toekomst. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de bouw- en installatiebranche.

Niet teveel naar meningen van anderen luisteren, op jezelf vertrouwen, rust creëren voor je kind en een back-up hebben waar je op kan vertrouwen als je moet werken. Dan komt alles goed, volgens Kim Kötter. “En een goede thuissituatie is natuurlijk heel belangrijk. Gelukkig zijn Jaap en ik echt een twee-eenheid.”

Vermogensbeheerders, pensioenfondsen en andere beleggers kijken niet langer alleen naar financieel rendement. Zij willen dat hun investering impact heeft op de wereld en door de juiste beleggingen het milieu, maatschappij en bestuur een klein beetje beter maken. De sleutel daartoe zijn de ESG-criteria, graadmeters waarmee beleggers op een bewuste wijze kunnen investeren.

Onlangs werd de nieuwe Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) vrijgegeven voor internetconsultatie, maar doet deze wet wel wat zij beloofd?

Volgens werkgevers- en werknemersorganisaties is dit niet het geval. Werkgevers vinden vooral dat het wetsvoorstel flexwerk duurder maakt.  Zo krijgen binnen de nieuwe wet werknemers die op payrollbasis werken dezelfde arbeidsvoorwaarden als werknemers die vast in dienst zijn bij de werkgever, met uitzondering van de pensioenregeling. Ook de regels voor uitzend- en oproepkrachten worden strenger, waardoor deze dienstverbanden steeds meer op een vast contract gaan lijken. Volgens werkgeversorganisaties als VNO-NCW en MKB-Nederland stroken deze maatregelen niet met de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

Aan de andere kant van het spectrum is ook werknemersorganisatie FNV niet gelukkig met de plannen van Minister Koolmees. Volgens hen wordt de zekerheid van werknemers verder aangetast. In het nieuwe voorstel wordt bijvoorbeeld gesproken over een proeftijd van vijf maanden, vijf maanden waarin de werknemer niet zeker kan zijn van een verlenging van het contract. En waar werkgevers nu na twee jaar recht hebben op een vast contract, wil het kabinet dit gaan oprekken tot drie jaar. Ontevredenheid van beide kanten dus.

Een goede klantenservice is extreem belangrijk. Maar als MKB-bedrijf heb je misschien niet altijd de tijd om dit goed te doen. Tegelijkertijd kost een extern bureau of contactcenter vaak veel geld. Moet je als MKB-bedrijf wel of niet de klantenservice uitbesteden?

Het is werkgevers en werknemers niet gelukt om voor 1 april dit jaar overeenstemming te vinden over een nieuw pensioenstelsel. Verdwijnt het plan van individuele pensioenpotjes voor elke deelnemer van een pensioenfonds alsnog in de prullenbak?

In deze editie van Analyse Economie een speciale focus op ‘zakelijkheid en idealisme’ en ‘duurzaamheid’. Dit zijn begrippen die aan vele thema’s raken. Drie thema’s springen er in de investeringswereld uit. Dat zijn diversiteit, Environmental Social en Governance (ESG) en de duurzaamheid van het investeringsmodel.

Het Financieele Dagblad schreef recent een artikel over een studie in het geëmancipeerde Zweden waaruit bleek dat gesprekken die investeerders voeren met ondernemers die ze beoordelen vol zitten met man/vrouw vooroordelen. Nederlandse vrouwen zeggen dit te herkennen. De investeringswereld in Nederland is bij uitstek een mannenwereld. Bij private equity en venture capital (participatiemaatschappijen) in Nederland is circa 10% vrouw. Een betere man/vrouw balans zou bij kunnen dragen aan het wegnemen van vooroordelen. Over deze balans blijven wij met onze leden praten. 

ESG is een begrip geworden in de investeringswereld. Vorig jaar reikte de NVP voor het eerst de NVP ESG-award uit aan de participatiemaatschappij met het beste ESG-beleid. Ten aanzien van 300 professionals kreeg Egeria de prijs voor de partij met de beste uitwerking van ESG-beleid in due dilligence, investeringsbeheer, governance en rapportage. Daarnaast organiseert een NVP ESG-commissie het hele jaar door activiteiten om participatiemaatschappijen verder te professionaliseren op het gebied van ESG. 

Een derde thema is duurzaamheid van het investeringsmodel. De rentes zijn laag en beleggers als pensioenfondsen zijn op zoek naar goed renderende asset classes. Participatiemaatschappijen zijn door de in het verleden behaalde resultaten populair. Hierdoor is er veel kapitaal op de markt met stevige concurrentie tot gevolg. De prijzen van bedrijven stijgen. Alhoewel deze investeerders experts zijn in het toevoegen van waarde (buy and build of operationele verbeteringen) en hoge prijzen dus niet per definitie slecht zijn, is oplettendheid geboden. 

Analyse Economie kaart de onderwerpen ‘zakelijkheid en idealisme’ en ‘duurzaamheid’ terecht aan. Nederland loopt op veel thema’s al voorop. Als de investeringswereld zich op dit vlak blijft ontwikkelingen biedt dit de mogelijkheid een nog interessantere asset class te worden en een voorbeeldfunctie te vervullen. Nationaal en internationaal. 

Veel leesplezier

Marc van Voorst tot Voorst
Plaatsvervangend Directeur 
Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen

Duurzame mobiliteit is een veelomvattend begrip. Niet alleen is de verkoop van elektrische auto’s vorig jaar spectaculair gestegen met zestig procent, ook de wagenparken van de meeste organisaties laten een verduurzaming zien. Mogen we ondertussen van een duurzame doorbraak spreken?

De manier waarop startups werven verschilt vaak enorm van het wervingsproces van grotere organisaties, aldus de Belgische website Startups.be. Waar grote bedrijven vaak kijken naar opleidingen en werkervaring, besteden startups juist meer aandacht aan de zogenaamde soft skills. Er wordt vooral gekeken of de kandidaten goed binnen de bedrijfscultuur passen en of zij in staat zijn nieuwe vaardigheden aan te leren.

De juiste werknemers kunnen een startup maken of breken, maar ook voor de werknemers kan werken binnen een startup mooie kansen brengen. Als werknemer kan je binnen een startup unieke ervaring opdoen en ben je rechtstreeks betrokken bij het eventuele succes van het bedrijf. Bij het kiezen van de juiste werknemers gaat het daarom meer om de potentie en de persoonlijkheid van de kandidaten, omdat de vakspecifieke ervaring binnen de startup wordt opgedaan.

Ook voor bijscholing is in de laatste jaren steeds meer ruimte. Uit onderzoek van het NIDAP in samenwerking met Springest blijkt dat meer dan 50% van de werkenden leert, omdat er hogere eisen worden gesteld aan de professionaliteit van werknemers. De focus van werknemers ligt hierbij echter vaak op het bijhouden van de vakinhoudelijke kennis, terwijl het ontwikkelen van soft skills juist beter zou zijn voor inzetbaarheid op de lange termijn. Slechts 36% van de ondervraagden houdt met leren hun soft skills bij, terwijl bedrijven juist willen investeren in wendbaarheid en dus in willen zetten op het ontwikkelen van breder inzetbare vaardigheden zoals bijvoorbeeld leiderschap.

Werknemers willen de vrijheid hebben om te reizen zoals zij willen. Dat is niet altijd even makkelijk te realiseren.

De rente op spaargeld is nagenoeg nul procent. Beleggen kan dan een prima alternatief zijn.

De investeringswereld heeft steeds meer aandacht voor duurzaam beleggen. Daar hoort ook een nieuwe term bij: ESG-integratie.

Er is geen gebrek aan inspirerende visies over de toekomst van mobiliteit. Een beetje surfen op YouTube levert een veelheid aan toekomstbeelden op over dronetaxi’s, zelfrijdende robotauto’s en door vacuümbuizen schietende hyperloopcapsules. Met steeds het perspectief dat ze al onze mobiliteitsproblemen gaan oplossen.

Als de overheid en het bedrijfsleven elkaar vinden, is alles mogelijk.