De topsportmentaliteit zat er altijd wel in, maar dat begon in de paardensport. Toen Pasqualle Coffa met golf in aanraking kwam, werd ze voor een keuze gesteld: paarden of golfen. “Mijn eerste golfinstructeur zei al dat ik talent had. Ik besloot vaker te spelen en het werd al snel een verslaving.” Toch was het in het begin van haar carrière moeilijk om ‘ertussen’ te komen als pro: “Ik speelde in die tijd mijn eerste kwalificatie voor de grootste tour. Maar de golfsport voor vrouwen was toen nog klein. Ook al speelde ik goed, het was moeilijk om mijn status te houden, er was weinig ruimte voor nieuwe talent.”

Toch zette Coffa door, en schopte het uiteindelijk tot de Ladies European Tour met een 12ste plek als hoogste notering. “Het aantal toernooien voor dames is in de loop der jaren flink gegroeid”, zegt Coffa. “Dat betekent dat je als speler meer ervaring op kan doen, ik kan me nu optrekken aan topspelers. Er wordt dus steeds meer van je gevraagd.” Toch is het niet makkelijk om altijd te moeten pieken. “Golf is een heel mentaal spelletje. Ik ben 25 weken per jaar van huis. Tussendoor train ik techniek, kracht, mobiliteit. Er is veel aandacht voor rust, je moet proberen je lijf blessurevrij te houden. Maar ook dipjes horen erbij, het gaat erom hoe je daar mee omgaat. Ik word goed gesteund door mijn coaches en we werken volgens plan. Ik heb veel meer rust in m’n lijf dan vroeger, ik accepteer waar ik nu sta”

Dit jaar speelt Coffa weer gedeeltelijk op de Ladies European Tour en ook op de LET Access. Inmiddels zijn de toernooien een stuk professioneler geworden: “Het spel wordt beter in beeld gebracht, de markt voor sponsoren is verbeterd, de prijzenpotten gaan langzaam omhoog. Sinds in Nederland de Big Green Egg Open wordt georganiseerd, zie je hier ook steeds meer jonge meiden enthousiast worden voor de golfsport.” Voor haar ontwikkeling heeft Coffa veel gehad aan haar sponsoren, zoals Big Green Egg Europe: “Ze staan achter me en helpen om mijn droom werkelijkheid te maken. Dat is een grote steun. Zelfs belangrijke sportieve beslissingen, zoals een coachwissel, overleg ik met mijn sponsoren.”

Coffa hoopt dat het damesgolf in Nederland nog meer bekendheid krijgt. “De kwaliteit van het damesgolf is echt heel hoog, als je naar de statistieken kijkt hebben vrouwen indrukwekkende cijfers. Ik wil dat ook laten zien op de Big Green Egg Open in september. Om daar weer te spelen voor thuispubliek geeft me veel energie. Er zijn heel veel mensen die mij het succes gunnen.”

TIG Sports is al jaar en dag organisator van het KLM Open.
Wat hebben jullie zien veranderen door de tijd heen?

“De golfsport is mondiaal de af­gelopen decennia enorm gegroeid. En dat geldt ook voor de internationale toernooien. Nederland is een relatief klein land en het KLM Open moet daarin meegaan om haar plek op de kalender te behouden, waarbij we altijd innovatief proberen te zijn en nieuwe doelgroepen proberen aan te spreken.”

Is dit terug te zien bij andere sportevenementen?

“Zeker. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ons ‘Beat the Pro’-concept dat nu wereldwijd navolging krijgt bij andere toernooien. Nederland blijft in staat om hele grote kampioenschappen binnen te halen, zeker als je kijkt naar ons kleine achter­land. In nauwe samen­werking met over­heden en bedrijfs­leven proberen we van onze events platformen te bouwen voor fans, sponsors & media. En juist die samen­werkingen en creatieve insteek om zaken net wat anders te doen, maakt dat inter­nationale federaties geregeld events aan Nederland toewijzen. Het mooiste voorbeeld van afgelopen jaren is de Formula1 Heineken Dutch Grand Prix die na 36 jaar afwezigheid terugkeerde naar Zandvoort en die in dat wereldje op bepaalde vlakken als de benchmark wordt beschouwd.”

Wat is er veranderd in de laatste jaren en zie je dat terug over 10 jaar?

“Wij zien dat de wereld steeds digitaler en individueler wordt. Maar als tegen­beweging ook dat juist de fysieke beleving van het samenkomen van grote groepen mensen aan gewicht toeneemt. Nu, maar ook over tien jaar, of misschien moet ik zeggen: juist over tien jaar. Verder heeft de vergaande digitalisering grote invloed op de ervaring van de bezoeker van sportevenementen. Vooraf en achteraf kunnen we elk evenement steeds beter en eerder laten leven. Denk aan het begeleiden van de fans van en naar de locatie bijvoorbeeld, zoals we doen bij de Formule 1 Heineken Dutch Grand Prix. Maar denk ook aan het delen van content op de socials en het communiceren van het programma via de digitale kanalen. Alles draait om de aanwezige fans nog dichter bij de sporters en de actie brengen.”

Joost Luiten is het Nederlandse gezicht van de golfsport. Na een rustperiode vanwege een mentale blessure is hij terug op de Tour. Met voor de Nederlandse golffans, en voor Luiten zelf, binnenkort hopelijk een nieuw hoogtepunt: voor de derde keer winnen op het KLM Open. 

Toernooidirecteur Daan Slooter loopt al heel wat jaren rond op het KLM Open. De afgelopen decennia heeft hij het toernooi zien ontwikkelen: “Zowel de toeschouwers als de spelers
komen hier niet alleen terug voor topsport maar ook voor de sfeer eromheen.”

Eind jaren ‘70 maakte Slooter al kennis met de Dutch Open op de Noordwijkse Golfclub: “Als 11-jarige mocht ik cijfers en letters invullen op het scorebord, als vrijwilliger. Het jaar daarop ben ik gaan caddiën”, vertelt Slooter.  “In die jaren hadden de professionals nog zelden een eigen caddie. Ik stond er met m’n neus bovenop, daar heb ik veel van geleerd.” Daarna heeft Slooter zelf een aantal jaren als speler meegedaan. “Het Dutch Open was altijd al een prestigieus toernooi. Maar het was geen vetpot op de Tour in die dagen. Er écht van leven, dat kon alleen de top dertig. Sinds de jaren ‘80 heeft de Tour en het toernooi een vlucht genomen. Het Dutch

Open kreeg een titelsponsor in 1981. Het werd het KLM Open. Er was meer sponsorgeld en het toernooi behoorde snel tot de beste toernooien op de Tour. We zijn al dertig jaar lang een van de best bezochte toernooien in Europa en een prachtig professioneel product voor bedrijven om zich aan te binden. Ook de golfsport zelf is flink doorontwikkeld. Het spel is veel fysieker geworden en je moet een long-hitter zijn om mee te komen.”

 
Ondanks de professionalisering heerst er op het KLM Open nog steeds die ‘ouderwetse’ gemoedelijke sfeer. Slooter: “Nog steeds lopen er 800 vrijwilligers rond om te marshallen en te recorden en is het toernooi qua sportiviteit en entourage een parel van de Nederlandse sport.” Voor de fans is het ook een spannende thuiswedstrijd: “We hebben de luxe dat sinds eind jaren ‘90 een groep Nederlandse spelers mee heeft kunnen doen om de titel, zoals er ook winst was voor Maarten Lafeber (2003) en Joost Luiten (2013 en 2016). Dit jaar doen er vier Nederlandse Tourspelers mee die allemaal kunnen winnen.”

Om het voor de bezoekers nog aantrekkelijker te maken introduceert organisator TIG Sports dit jaar een nieuwe functionaliteit in de KLM Open App, de KLM Open Player Tracker gepresenteerd door TCS. “Wij willen de beleving van het golf graag meegeven aan de toeschouwer”, zegt Slooter. “In het verleden hadden we al KLM Open Radio geïntroduceerd, waarbij je live verslag kan luisteren, overal op de baan. Maar nu kun je via de app ook van alle flights en spelers precies de locatie zien zodat je altijd op het juiste moment op de juiste plek bent.” Verder is er van alles te doen op het terrein van Bernardus Golf: “KLM heeft natuurlijk weer de ‘Sla je Hole-in-One’ activatie. En we geven fans een kijkje achter de schermen tijdens het ‘KLM Open Golf College.’ Met Beat The Pro kunnen amateurs na de slag van een pro, tijdens de wedstrijdronde, ter plekke proberen om dezelfde slag te verbeteren.” Slooter is trots dat de organisatie samen met titelsponsor KLM en partner TCS het toernooi heeft kunnen laten uitgroeien tot een duurzaam en professioneel evenement: “Maar uiteindelijk kijk ik het meeste uit naar de sport zelf. De spelers komen hier graag omdat ze uit­gedaagd worden. Bernardus is een baan waar de beste spelers boven komen drijven. Vorig jaar bleek de top drie van het KLM Open ook tot de top van de DP World Tour te behoren. We hopen ook dit jaar weer het mooiste van de golfsport te kunnen beleven.”

Money makes the world go round… Het is een veel gebezigde uitspraak die ook vaak in de wereld van golf opgaat. Behalve bij de Ryder Cup, daar telt puur en alleen prestige. Guy Kinning, Ryder Cup Director: “De Ryder Cup is een echt wereldwijd sportevenement waarbij golf de mainstreamcultuur binnenkomt – het staat in dat opzicht op gelijke hoogte met het WK voetbal en de Olympische Spelen.”

De dupe worden van inbreuk op een merk waarvan je de houder bent, is lang niet zo onwaarschijnlijk als sommige merkhouders denken. Het risico is reëel en dat zal in de toekomst alleen maar toenemen. Dat maakt merkregistratie essentieel, want dit geeft merkhouders een krachtige juridische positie om misbruik te stoppen of tegen te gaan. Het aantal registraties groeit dan ook, wat verklaart waarom het drukke en succesvolle tijden zijn voor de Merkplaats, die onder meer merkregistraties regelt.

Het in Amsterdam gevestigde merkenbureau concludeert echter dat een aanzienlijk deel van de merkhouders de risico’s en gevolgen van merkinbreuk onderschat. “Eigenlijk onbegrijpelijk”, zegt mr. Alphons Geerlings, de oprichter van de Merkplaats. Waarom Geerlings dat vindt, legt hij uit aan de hand van een simpel voorbeeld uit het dagelijks leven: “Mensen die hun fiets ergens neerzetten, zetten deze altijd en overal op slot. Dat is volkomen logisch en normaal, maar dan is het toch onvoorstelbaar als een eigenaar zijn merk wél onbeschermd voor het grijpen laat liggen? Dit terwijl het veel meer waarde heeft dan een fiets. Niet alleen in financiële zin, maar ook omdat een merk ontzettend belangrijk is voor de reputatie van een individu of bedrijf.”

Geerlings vertelt gepassioneerd over het merkenrecht, de zaken die ermee samen- hangen en de rol die zijn Merkplaats hierin speelt en nog wil gaan spelen. Het is inmiddels meer dan 23 jaar geleden dat Geerlings de Merkplaats oprichtte en sindsdien maakt het een steady groei door, die doorzet tot op de dag van vandaag. De cultuur en werkwijze bij de Merkplaats kenmerken zich door waarden en begrippen als ‘transparant’, ‘klare taal’, ‘persoonlijke aandacht’ en ‘kwaliteit’. Volgens Geerlings is het dan ook zeer treffend dat ‘Merkplaats’ maar één letter verschilt van ‘Werkplaats’. “Daar zijn dit ook heel belangrijke uitgangspunten, en qua mentaliteit lijken ze op elkaar.”

Het gesprek met Geerlings vindt plaats aan tafel, midden in het indrukwekkende statige pand aan de Amsterdamse Herengracht, waarin de Merkplaats kantoor houdt.
De meer dan twintig specialisten en andere medewerkers houden zich daar onder meer bezig met merkonderzoek, merkregistratie en merkbewaking. Dat zijn drie noodzakelijke stappen in het proces dat ertoe moet leiden dat een merk optimaal is beschermd tegen inbreuk.

Quickscan

De eerste stap is het onderzoek. Wanneer een cliënt bij de Merkplaats aanklopt om een merk te laten registreren, bestudeert een specialist onder meer de markt waarin diegene actief is en de registraties van diens concurrenten. Een jurist controleert of het merk van de cliënt geregistreerd kan worden. Dit onderzoek heet ook wel de Quickscan, want al een dag na aanvraag, voor 17.00 uur, krijgt de cliënt bericht over de verdere mogelijkheden en te nemen stappen.

Wanneer het merk succesvol is geregistreerd, zorgt de Merkplaats dat het ook daadwerkelijk voor merkinbreuk wordt behoed. Een merkregistratie betekent namelijk nog niet dat een ander merk, dat identiek of overeenkomstig is, automatisch van registratie is uitgesloten. Actief optreden tegen een eventuele conflicterende aanvraag is dus nodig. De Merkplaats houdt in de gaten of zo’n aanvraag zich voordoet en wijst een cliënt hier in zo’n geval direct op. Dat maakt tijdig ingrijpen mogelijk, waardoor het niet op lange en kostbare procedures hoeft aan te komen.

Dopper

Het is volgens Geerlings eerder regel dan uitzondering dat een succesvol merk of ontwerp dat niet is geregistreerd en wordt bewaakt vroeg of laat met merkinbreuk te maken krijgt. “Wanneer je succesvol bent, willen anderen daar namelijk altijd op meeliften.” Geerlings illustreert dit met het verhaal van een cliënt die destijds nog niet erg bekend was, maar nu wereldberoemd is: Dopper. De duurzame flessen voor kraanwater van Dopper, met kenmerkend design, zijn in veel kantoren op de bureau’s te vinden.

De Merkplaats bewaakt al vanaf het prille begin de merk-en ontwerprechten van Dopper, vertelt Geerlings. “En dat is maar goed ook, want in Hongarije kwam toen ineens een herbruikbare waterfles op de markt die duidelijk was geïnspireerd door het design van de Dopper. Sterker nog: voor een consument was het verschil amper waar te nemen. Er was dus verwarrings­gevaar, waarmee de partij die de nagemaakte fles verkocht, wilde profiteren van het succes van Dopper.”

De specialisten van de Merkplaats drukten dit probleem snel en effectief de kop in. Het is een van de succesverhalen waar ze logischerwijs trots op zijn bij de Merkplaats. Geerlings vertelt dan ook enthousiast: “De Hongaarse partij is door ons gesommeerd direct te stoppen met deze inbreuk op de merkrechten van Dopper en de juridische kosten te vergoeden. Ze hebben toen hun fles van de markt gehaald en de juridische kosten zijn volledig aan Dopper terugbetaald. Net als in 95 procent van de gevallen, was een rechtszaak dus niet nodig, terwijl het resultaat voor onze cliënt optimaal was.”

Metaverse

Het meewegen van trends die in de toekomst steeds meer impact zullen hebben, is een essentieel onderdeel van de diensten die de Merkplaats aanbiedt. De ontwikkeling van de Metaverse is daarvan een sprekend voorbeeld. “Dat zal ons leven drastisch gaan veranderen, wat dus ook gevolgen heeft voor de wereld van merken”, legt Geerlings uit. “Het is de verwachting dat in 2024 voor 800 miljard dollar aan virtuele producten verkocht wordt in de Metaverse.  Voor merkhouders biedt het mooie kansen, maar ook flinke risico’s.”

Een van de risico’s waar Geerlings op doelt, is een ‘meta-piraat’ die een virtueel
equivalent van fysieke, beschermde producten op de virtuele markt aanbiedt. Consumenten denken dat ze iets kopen van het originele merk, wat dus een illusie is. De eventuele reputatieschade komt echter wel bij het echte merk terecht.
Het is reden voor de Merkplaats om de Metaverse mee te nemen in het proces van elke nieuwe merkregistratie. “We houden bij alle nieuwe registraties rekening met classificatie voor de Metaverse. Het is namelijk een ontwikkeling die niet te stoppen is, terwijl wij een missie hebben: de merken van onze cliënten weerbaar maken en houden, nu en in de toekomst.

De zomer staat voor de deur en de barbecue­spullen mogen zo langzamerhand uit de schuur worden gehaald.Hoewel: als het aan chef Julius Jaspers ligt, gloeit het houtskool het hele jaar rond. “Het is een soort oerkoken, het blijft spannend.” Hij deelt zijn tips én signaleert trends.

Julius Jaspers is kok, was eigenaar van onder meer restaurant Julius’ Bar & Grill in Amsterdam, was mede­presentator van het televisie­programma Topchef en schreef meerdere kookboeken. Én hij is barbecuefanaat. “Ik barbecue het hele jaar door”, zegt hij. “Dat kan niet iedereen. Als je in een flat woont, is dat lastiger, maar ik heb een tuin met een afdakje waaronder mijn barbecues staan. Het maakt me niet uit wat voor weer het is.” 

De reden? Die overheerlijke, rokerige smaak. “Daarnaast vind ik het een uit­dagende manier van eten klaarmaken, een soort oerkoken. Mijn fornuis en oven ken ik door en door. Ik weet precies welke temperatuur ze worden en hoe ik mijn eten het beste klaar kan maken. Bij een barbecue is het altijd nét even anders. Je moet er echt met je gedachten bij blijven en snel schakelen. Dat maakthet spannender.”

De televisiekok heeft een aantal belang­rijke tips voor wie deze zomer de
barbecue aan steekt. “De locatie is het aller­belangrijkste. Zorg dat je een back-up plan hebt voor als het slecht weer is, want ook al is het hoogzomer, in Nederland weet je het nooit. Een afdakje of een grote parasol kan al volstaan.”

Daarnaast benadrukt hij: dit is niet het moment om iets nieuws uit te proberen. “Bij een barbecue nodig je vaak gasten uit. Dan is het een risico om iets compleet nieuws te gaan maken. Houd het dus bij beproefde recepten, die je al een keer hebt gemaakt en waarvan je zeker weet dat ze lukken.” Hij vindt het bovendien ‘goed gastheerschap’ om alle visite even te vragen of er dieetwensen zijn of dat er vegetariërs bij zijn.

Dat laatste is met een barbecue alles­behalve een probleem, zegt Jaspers. “Sterker nog: ik zie het echt als een trend. De tijd dat we eindeloos veel hompen vlees op de barbecue legden, is volgens mij voorbij. Mensen gaan voor een
kleiner stuk vlees dat van hoge kwaliteitis, volgens mij een goede ontwikkeling.
Of het vlees wordt helemaal weggelaten.” Deze zomer zal er veel meer groente op het grilrooster belanden, verwacht hij. “Ik raad mensen aan om altijd te koken met de groenten van het seizoen. In de zomer zijn dat vooral groene groenten. Verder vind ik op de barbecue little gem, portobello, bloemkool en knolselderij heel smakelijk. Tomaten zou ik zelf niet zo snel voor gaan, dat wordt snel zompig.”

Let er bij het uitzoeken van de groenten en het vlees op welke barbecue je gebruikt. “Als je bij een barbecue de klep dicht kunt doen, gaat de bereiding een stuk sneller. Dat kan een voordeel zijn, maar als je voor knapperig en krokant gaat, is het soms beter om zonder deksel erop te garen.”

Nog een belangrijke tip: zorg voor een goede voorbereiding. “Ga je voor pulled
pork? Weet dan dat dit een lange bereidings­tijd nodig heeft, van zeker een paar uur. Zoek de groenten die je op de barbecue klaar wilt maken, daar dan ook op uit. Champignons hebben bijvoorbeeld maar een paar minuten nodig. Worstjes zijn in 10 minuten klaar. Leg je daar een bloemkool bij, dan is die nog keihard. Een goede voorbereiding en een goede planning zijn cruciaal. Zo zorg je ervoor dat je meer tijd overhoudt om samen met je gasten van de barbecue te genieten. Want dat is natuurlijk het allerbelangrijkste.”

Cocktails worden meer en meer ontdekt en voor alcoholvrije drank kiezen we steeds vaker. Tess Posthumus, eigenaresse van cocktailbar Dutch Courage in Amsterdam, is er heilig van overtuigd dat beide categorieën komende zomer volop op de terraskaart te vinden zijn.    

Waar internationaal al een tijdje wordt gesproken over een Renaissance ofwel weder­opstanding van de cocktails, staat dit in Nederland nog in de kinder­schoenen. Toch wint de cocktail steeds meer aan populariteit, blijkt uit trendonderzoek van business intelligence bedrijf Overproof. “We zijn in Nederland niet zo trendgevoelig en beïnvloedbaar, dus laten we vooropstellen dat we vooral lekker drinken waar we zelf zin in hebben”, zegt Posthumus. “Toch zijn we wat cocktails betreft inmiddels al behoorlijk  opgevoed. Ik verwacht in Nederland pas over twee of drie jaar weer een échte trend, maar de algemene tendens is dat we met z’n allen lekker cocktails aan het uitproberen zijn en hier volop mee experimenteren.
Je zult ze steeds vaker op de kaart zien, ook op plekken die voorheen géén cocktails hadden.”

 
Op het gebied van rum gebeurt volgens Posthumus veel, maar dat geldt ook voor de categorie alcoholvrij, waar online magazine SevenFifty eerder al een onderzoek over publiceerde. “De nieuwste alcoholvrije drank is niet te vergelijken met een fruitsapje. Door middel van destillatie is niet alleen alcoholvrij bier, maar inmiddels ook alcoholvrije sterke drank de afgelopen jaren veel beter geworden.

Destillatie
zorgt voor gelaagdheid, ondanks dat er geen alcohol in zit. Maak je hier vervolgens een cocktail van, dan proef je echt dat het een drankje is met veel complexiteit. Dit zijn hele leuke, opkomende smaken.” Volgens Posthumus wordt het deze zomer dan ook een combinatie van drankjes met én zonder alcohol. “We drinken bewuster. Mensen lijken een omslag te hebben gemaakt van elke dag een borrel drinken naar niet meer elke dag drinken, maar áls ze drinken, drinken ze kwaliteit. Daar hoort dan tussendoor ook een alcoholvrij drankje bij, zodat we ons de dag erna niet heel slecht voelen. Ik denk dat we dat steeds vaker gaan doen. In mijn bar is op dit moment zelfs al tien procent van de cocktails alcoholvrij, wat in vergelijking met vroeger heel veel is. Ook aan de merkenkant zie je dat het in opkomst is: er komen steeds meer interessante, alcoholvrije merken bij.”

Als Posthumus één drankje zou moeten aanwijzen dat het deze zomer goed gaat doen, durft ze haar geld wel in te zetten op de daiquiri. “Eerder hadden we al de gin-tonic en mojito trend, maar deze zomer verwacht ik dat de daiquiri populair wordt. Dit is een frisse klassieker bestaande uit drie ingrediënten: rum, limoensap en suikersiroop. Heel makkelijk te maken en je kunt volop variëren. Ga bijvoorbeeld voor een witte, donkere of kruidige rum, of pas juist die suikersiroop aan en maak ‘m daarmee wat zoeter. Met die drie ingrediënten ga je niet zo snel de mist in en kun je ook thuis op een toegankelijke manier met deze cocktail experimenteren. Ga je voor alcoholvrij, dan is de drank Selati perfect om een daiquiri mee te maken. Op zoek naar die extra touch? Ga dan voor de rum van het Nederlandse merk Spirited Union, die gekruid is met vanille, kaneel en een beetje zeezout. Daarmee ga je ook nog eens voor lokaal, en op lokale producten worden we met z’n allen steeds trotser.”

Het aspergeseizoen is weer begonnen en dat betekent dat het tijd is om te genieten van de heerlijke combinatie van asperges en wijn. Voor de echte liefhebbers heeft VINVIN Wines, specialist in exclusieve wijnen, een speciale aanbieding samen­gesteld: de Favorite Box met daarin 6 wijnen die perfect samengaan met asperges voor €100,00 incl. BTW (incl. verzendkosten).

 
Elke wijn die de experts van VINVIN Wines hebben geselecteerd, heeft zijn eigen unieke smaak en karakter, waardoor er voor ieder wat wils is. Zo bevat de Favorite Box onder andere een Pinot Blanc van het gerenommeerde wijnhuis Famille Hugel
uit de Elzas. Deze wijn heeft frisse zuren, veel wit fruit en een lichte kruidigheid
die perfect samengaan bij de smaak van (witte) asperges.

 
De speciaal samengestelde Favorite Box voor het aspergeseizoen is niet alleen een mooie aanbieding voor wijn- en aspergeliefhebbers, maar ook een perfect cadeau voor vrienden en familie. Of je nu een etentje organiseert of gewoon wilt genieten van een goed glas wijn, deze box (die mede is ontwikkeld door Contemporary Artist Pablo Lucker) is een echte aanrader.

Favorite Box

Deze speciale aanbieding is slechts beperkt beschikbaar, dus wees er snel bij en bestel jouw Favorite Box met 6 exclusieve wijnen voor het aspergeseizoen. Scan de QR-code om de Favorite Box te bestellen of om meer informatie over de geselecteerde wijnen te vinden.

Jonnie en Thérèse Boer namen De Librije in juli 1993 over van Ed Meijers. Nog datzelfde jaar kreeg het restaurant een Michelinster. Dat werden er twee in 1999 en drie in 2004. Deze sterren heeft De Librije tot op de dag van vandaag weten te behouden. De Librije is niet het enige horecaconcept van Jonnie en Thérèse. Zo is er bijvoorbeeld ook Brass Boer, met vestigingen op Bonaire en Curaçao en in Zwolle.

Private investeringen zijn rechtstreekse beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen, vastgoed en schulden. In de afgelopen jaren zijn veel private markten volwassen geworden. Het aantal beleggingen buiten de beurs groeit, terwijl het aantal beurs­noteringen krimpt.
Het gevolg is dat steeds meer beleggers de investeringen in private markten tot de kern van hun portefeuille zijn gaan beschouwen. Beursgenoteerde beleggingen worden dan gezien als meer opportunistische satellieten. Geholpen door de inmiddels stijgende rente, de betere bescherming tegen oplopende inflatie en de sterk verbeterde toegang profiteren zij van de toe­gevoegde waarde van private markten in een portefeuille.

Aan het grote nadeel van private markten – namelijk het ontbreken
van liquiditeit – zitten ook voor­delen. De belegger wordt tegen eigen impulsief gedrag beschermd. Niets menselijks is ook beleggers vreemd en historisch wordt er op de beurs op de top gekocht en op de bodem verkocht. Dit gaat uiteraard ten koste van het totale rendement. Dat terwijl in private markten vooraf al wordt nagedacht over de opbrengst bij verkoop. Als de markt dan even tegenzit, nemen dergelijke investeerders normaal gesproken de tijd om het herstel af te wachten. Een belangrijk gevolg is dat het zelden voorkomt dat vijfjaarsrendementen op private markten in de min eindigen, iets waar beleggers op de beurs wel degelijk rekening mee moeten houden. Gezien de sterke aversie van beleggers voor verliezen, is dit een belangrijke eigenschap.

Ondernemingen gaan tegenwoordig minder snel naar de beurs. Toegang tot de beurs is kostbaar, er is veel regelgeving, andere stakeholders hebben op de beurs meer macht en zeker kleinere bedrijven leiden op de beurs tegenwoordig een zieltogend bestaan. Met een beursnotering stijgt ook de volatiliteit. Waar de fundamentele waardering op private markten een grote rol speelt, is er op de beurs meer ruis ten aanzien van de ontwikkeling van de economie of de liquiditeit. Die ruis leidt de aandacht af en zorgt op korte termijn voor veel volatiliteit (bewegelijkheid).

Nu is volatiliteit geen goede maatstaf voor risico, maar een hoge volatiliteit zorgt er vaak wel voor dat beleggers terughoudend worden. Het echte risico is dan dat die volatiliteit de reden is om te verkopen en daarmee realiseren ze het echte risico, namelijk permanent verlies van vermogen.
Bedrijven kunnen zich tegenwoordig veel eenvoudiger financieren via private markten. Veel bedrijven moeten ook worden getransformeerd in het kader van de digitalisering of de energietransitie en dat gaat beter en sneller buiten de beurs dan op de beurs.

Het is niet gemakkelijk om zonder hulp te beleggen in private markten. Professionele adviseurs beschikken over uitgebreide en gevarieerde ervaring, een goed netwerk en kunnen hierdoor veel zorgen uit handen nemen. Helaas blijkt het in de praktijk ook nog wel eens moeilijk het kaf van het koren te scheiden bij investeringen in vastgoed, private equity en private debt en ook daar is een adviseur van toegevoegde waarde. Verder zijn beleggers met enige regelmaat ook emotioneel betrokken bij participaties in private markten. Bij een belegging in vastgoed voelt het goed om de stenen te kunnen zien. Ook voelt het goed om in een vroeg stadium betrokken te zijn bij nieuwe bedrijven, iets waarop men daarna ook trots mag zijn. Verder vinden oud-­ondernemers het prettig om in bijvoorbeeld de eigen bedrijfstak te investeren.

 
Beursgenoteerde aandelen en obligaties vormden lange tijd de kern van een
portefeuille, waarbinnen het aandeel Koninklijke Olie lange tijd de hoeksteen vormde. De omloopsnelheid van de aandelen op de beurs is echter sterk gestegen, waardoor de investeringen in private markten steeds meer de kern van de portefeuille gaan bepalen. Dat verbetert niet alleen de rendement-­risicoverhouding van een portefeuille, maar zorgt ook voor financiële rust.

_{Bron: Auréus bruto prognoserendementen voor de komende 10 jaar, risico (volatiliteit) voor beursbeleggingen op basis van VBA risicostandaarden 2022, voor private investeringen op basis van historie. Let op: de waarde van uw beleggingen kan fluctueren.}

Het staat buiten kijf dat de juridische afdeling voor veel bedrijven onmisbaar is om de zaak draaiende te houden. Wie moet anders nagaan of het bedrijf zich wel aan wet- en regelgeving houdt, of de contracten opstellen en controleren? De toegevoegde waarde van bedrijfsjuristen zou nóg groter kunnen zijn: “De juridische afdeling kan hun expertise nog veel meer inzetten voor de groeiambities van het bedrijf, maar helaas ontbreekt het ze nu vaak aan tijd”, zegt Maurits Annegarn, Segment Manager Legal Software bij Wolters Kluwer. Deze wereldwijde leverancier van professionele informatie, softwareoplossingen helpt bedrijfsjuristen om die tijd te creëren, met juridische software waarmee tijdrovende processen veel sneller en efficiënter verlopen. 

Binnen organisaties die snel groeien, of dat graag willen, kan het gebeuren dat de juridische afdeling als een soort bottleneck gaat optreden, zegt Annegarn. “Een juridische afdeling zorgt ervoor dat het bedrijf, binnen de kaders van de wet, veilig zaken kan doen. Maar als het bedrijf heel snel wil gaan, is het resultaat dat de rest van de organisatie soms zit te wachten tot de bedrijfsjuristen hun werk hebben gedaan.” 

Als voorbeeld noemt hij een bedrijf dat in een nieuw land aan de slag gaat. Dan moeten juristen eerst controleren of onder meer de juridische entiteiten zijn opgericht en de juiste bestuurders van mandaten zijn voorzien. “Of als een salesmedewerker op vrijdag nog snel een contract wil laten tekenen zodat zijn deal nog voor het weekend rond is. Dan wil diegene niet horen dat hij twee weken moet wachten.”

Prioriteren blijkt lastig

Dat soort zaken kunnen de ambities van een bedrijf volgens Annegarn remmen, terwijl de juridische afdeling idealiter juist waarde toevoegt. Vaak geven ze aan dat ze te weinig juristen hebben en daar de hoge werkdruk vandaan komt, zegt Annegarn. Dat is in zijn ogen echter niet het hele verhaal. Hoe het werk is ingericht kan namelijk ook heel veel verschil maken: “Juristen weten prima wat ze moeten doen en hoe ze dat moeten doen. Prioriteren blijkt alleen vaak lastig. Wat is belangrijk om nu op te focussen en wat kan de organisatie misschien prima regelen zonder betrokkenheid van een jurist?” 

Het helpt voor het werkplezier van de juristen zelf ook niet bepaald als werk ontzettend repetitief is, vervolgt Annegarn. “Als je een rechtenstudie hebt gevolgd, heb je dat niet gedaan om de hele dag eenvoudige contracten te beoordelen, voor het geval ooit een keer ergens door iemand een foutje is gemaakt. Dat zijn zaken die je gewoon zou willen ‘weg-automatiseren’. En dat is precies een van de dingen die Legisway doet. Dit helpt ook bij het aantrekken van jonge talenten, want voor hen is werken met de juiste digitale tools vaak een belangrijke voorwaarde.” 

Processen gestroomlijnd 

Met deze software zijn contracten heel gemakkelijk automatisch te genereren en af te handelen. Juristen hoeven slechts te zorgen dat dit proces goed is ingericht. Vanaf het begin tot het einde het hele document zelf behandelen, is dan niet meer nodig. Dat spaart heel veel tijd uit. Annegarn: “Eerst moesten juristen steeds dezelfde stappen doorlopen om een contract af te handelen. Dat hoeft met onze software niet meer. Je voert de bijbehorende waarden in het systeem in, waarna de software automatisch het hele proces voor zijn rekening kan nemen. Aan het einde keurt uiteindelijk nog steeds een jurist het contract definitief goed, maar doordat de software het proces eromheen zo goed stroomlijnt, kost ook dat een stuk minder tijd dan voorheen.”

Met de software van Wolters Kluwer gaan ook heel veel andere processen sneller en makkelijker. Zo biedt het de mogelijkheid om alle essentiële juridische bedrijfsinformatie op één plek te bewaren en toegankelijk te maken. Wanneer iemand binnen de organisatie daarover een bepaalde vraag heeft, kan diegene het zelf opzoeken of krijgt binnen een minuut een antwoord.

Geen onnodige boetes meer

De tijd die een juridische afdeling wint doordat veel van hun werk ineens minder tijd kost, kan het bedrijf benutten door juristen een bijdrage te laten leveren aan de strategische doelen en groeiambities van een bedrijf. “Neem bijvoorbeeld nieuwe productlanceringen. Als juristen daar vanaf het begin bij betrokken zijn, zal dat proces veel sneller en beter verlopen. En als bedrijven een zaak openen in een nieuw land, kan een proactieve juridische afdeling de weg daar heel gemakkelijk voor vrij maken. Je moet weten wat daar wel en niet mag en zeker geen onnodige boetes krijgen. Dus wil je dat juridisch alles snel en goed is geregeld.” Wet- en regelgeving is steeds complexer, dus kosten dit soort dingen steeds meer tijd, maar het loont volgens Annegarn om die ervoor vrij te maken. 

Volgens Annegarn hebben veel bedrijven al grote stappen in de goede richting gezet. Hij stelt vast dat de juridische afdeling in het verleden vooral werd gezien en gebruikt als een reactief orgaan, dat alleen in actie kwam als er een probleem was. Nu is het veel meer een echt onderdeel van de organisatie en wordt bij veel meer betrokken. “De afgelopen jaren, zeker in en na de coronatijd, zijn hele grote stappen vooruit gezet. Maar het kan altijd beter en ons doel is om daar met onze software bij te helpen. Het versterken van de ondersteuning van juristen in hun werkprocessen is ons grote doel en daar blijven we aan werken. Dat doen we onder meer doen met behulp van artificial intelligence, wat nu al zorgt voor enorme tijdsbesparingen. In de toekomst gaan we daar nog heel veel meer profijt van hebben.”

In een sterk onzekere wereld wil je je als ondernemer wapenen tegen risico's. Alle gevaren volledig afdekken kan niet, en is ook niet nodig. Een goede analyse maken van wat de reële risico's zijn voor jouw onder­neming kan wél, vertelt risicoadviseur Dirk-Jan Schwalbach.

 
“We komen uit een stressvolle periode, zo na corona," vertelt Dirk-Jan Schwalbach, risico-expert bij Marsh. Hij adviseert grote ondernemingen hoe ze beter om kunnen gaan met geopolitieke en financiële onzekerheden. “Bedrijven en overheden hebben de voorbije 10 jaar veel schulden gemaakt, je ziet nu daarvan de eerste uitwassen in de financiële sector ontstaan. In Nederland hebben we dankzij overheidssteun nog weinig faillissementen gezien, maar de verwachting is dat daar een inhaalslag gaat ontstaan." Daar bovenop komen nog alle geopolitieke spanningen en prijsvolatiliteit. "De relatie tussen de Verenigde Staten en China staat onder druk. Dat heeft invloed op productieketens: steeds meer bedrijven halen hun grondstoffen en producten liever dichterbij, of verplaatsen zich naar andere lagelonenlanden in Azië."

Ook de spanningen in Oost-Europa brengen extra risico’s met zich mee. "Stel je hebt fabrieken in Oost-Europa, hoe reëel is het dan dat een deel van die capaciteit beschadigd wordt door een raketaanval? En wat betekent het als je in die omgeving investeringen hebt? Dit zijn concrete dreigingen die nog vaak onderschat worden. Verzekeren heeft weinig zin als het huis al in brand staat, dus je moet tijdig voorbereid zijn." Een goede risico-analyse helpt om scherp in beeld te krijgen welke impact bepaalde onzekerheden op jouw business kunnen hebben. Schwalbach: "Bij Marsh houden we politieke risico's wereldwijd in de gaten zodat onze klanten heel gefundeerd kunnen bepalen waar en of ze activiteiten willen veranderen of verplaatsen."

Een andere manier om risico’s af te dekken is het opsporen van je eigen financiële kwetsbaarheden. "Het is bijvoorbeeld mogelijk om een analyse te doen op je gehele portefeuille van debiteuren", vertelt Schwalbach. "Dan zie je in één oogopslag waar je de komende 12 maanden, of de komende 5 jaar wellicht verliezen kunt verwachten. Daar kun je dan nú al interventies op het gebied van credit management op voeren. Denk aan het opstellen van betere verkoopvoorwaarden of door het afsluiten van een kredietverzekering."

Een andere ontwikkeling die een steeds grotere rol speelt voor bedrijven, óók in het risicobeheer, is de druk van bedrijven om maatschappelijk verantwoord te ondernemen en te voldoen aan ESG-criteria. "ESG gaat niet alleen over wat jij als bedrijf doet, maar over wat er gebeurt in je hele keten. Blijf je zakendoen met klanten of leveranciers die mogelijk te maken krijgen met beperkingen van overheden, dan kan dat omzetverlies betekenen voor jouw bedrijf. Niet voldoen aan ESG-eisen kan ook gevolgen hebben voor je financiering en grote vervuilers worden uiteindelijk onverzekerbaar. Dus je moet hier als bedrijf wat mee. Dat betekent echt niet dat het roer in één keer om hoeft. Maar je kunt wel hulp inschakelen om vanuit een risico-perspectief stap voor stap je bedrijf toekomst­bestendiger te maken."

In een instabiele wereld kun je zeker niet alle onzekerheden uitvlakken, maar je kunt risico's wel slim in kaart brengen en kwantificeren. Schwalbach: "En dan kun je gericht actie ondernemen. Of dat nou betekent verzekeren, je supply chain onder de loep nemen of aanpassingen doen in je credit management: bedrijven met een informatievoorsprong zijn veel beter in staat om zich te wapenen tegen onzekerheden."

Inzetbaarheidsrisico's komen in iedere organisatie voor. Hoe groter je personeels­bestand, hoe beter je die risico’s kunt voorspellen en onder­vangen. Robert Wondaal legt uit wat je als werkgever kunt doen: “Door preventieve hulp te bieden voelen medewerkers zich gezien. Inzetten van gerichte interventies voorkomt uitval op de lange termijn.”

“Je ziet momenteel het verzuim in veel organisaties oplopen. De krapte op de arbeidsmarkt is in veel sectoren groot, de arbeidsbelasting ligt hoog. Dan ligt langdurige uitval op de loer”, aldus Robert Wondaal. Bij Robidus adviseert hij organisaties hoe ze succesvoller kunnen ondernemen door de inzetbaarheid van personeel te vergroten. “Als werkgever heb je te maken met de maatschappelijke context. De wereld schokt nog na van de coronapandemie, de werkvloer is blijvend veranderd. Medewerkers kunnen minder prikkels aan, 12,5 procent ondervindt na een covidbesmetting langdurige klachten. Maar denk ook aan financiële problemen die mensen krijgen door de aanhoudende inflatie. Dit leidt tot een toenemende druk op de mensen die nog wel inzetbaar zijn.

Als werkgever heb je natuurlijk weinig invloed op die maatschappelijke ontwikkelingen, maar wat je wél kunt doen is de dialoog aangaan met je werknemers. Als mensen zich gehoord en gezien voelen merk je sneller op wanneer iemand dreigt uit te vallen, en kun je passende actie ondernemen.”

Risico's in jouw personeelsbestand

Naast de maatschappelijke context die invloed heeft op de inzetbaarheid, zitten er binnen je personeelsbestand zelf ook inzetbaarheidsrisico's verscholen. Dat heeft te maken met arbeidsperspectief van medewerkers: “In ieder mensen­leven gebeuren dingen die impact kunnen hebben op je werk. Denk aan mantelzorg, scheiding, gezondheidsproblemen, of als er kinderen komen en je het thuis anders moet regelen. Het gaat er dan om hoe je daarmee omgaat. Als werkgever kun je dit niet voorkomen, maar wel ondersteuning bieden. Want stel je ligt 's nachts te piekeren over je thuissituatie, dan is het fijn dat dit op je werk erkend wordt. Dat alleen neemt al een deel van de stress weg en kan voorkomen dat het blijft sluimeren en uiteindelijk tot uitval leidt.”

Volgens Wondaal is het belangrijk om als leidinggevende dicht bij je mede­werker te staan. Maar je kunt meer doen: “Op groter, abstract HR-niveau kun je duiden welke potentiële risico's er in jouw personeels­bestand zitten.” Vanaf ongeveer 250 personeelsleden kun je voorspellingen doen over inzetbaarheidsproblemen.
Daar kun je beleid op maken en preventief interventies op inzetten: "Robidus spoort die inzetbaarheidsrisico’s op door statistieken los te laten op een personeels­populatie. Een bepaald percentage van de Nederlanders heeft bijvoorbeeld te maken met echtscheidingen, obesitas, financiële problemen of overgangsklachten. Als je weet dat een specifiek probleem in potentie veel voorkomt onder jouw werknemers, kun je daar op inspelen."

Risico's die geld kosten

Die statistieken door je personeelsbestand halen kan veilig en anoniem. Je doet dus geen voorspellingen of uitspraken over individuele medewerkers. “Door basiskenmerken zoals leeftijd, salarisschaal of geslacht door een rekentool te halen kun je heel interessante inzichten krijgen.
Bijvoorbeeld dat een bepaald percentage van je werknemers vrouw in de leeftijd 40-55 is en last kan hebben van overgangsklachten. Of dat een deel van je populatie mogelijk financiële problemen heeft of zal krijgen. Als je weet wat de gemiddelde verzuimduur is bij deze risico’s, dan kun je heel eenvoudig een business case maken. Dan wordt 't ineens tastbaar."

Maar wat bied je dan aan werknemers aan die misschien in potentie wel inzetbaarheidsrisico's hebben, maar waarvan je dat als leidinggevende op individueel niveau niet weet? “Veiligheid en anonimiteit is enorm belangrijk”,  legt Wondaal uit.
"Bij persoonlijke problemen is er vaak een drempel om te praten, er heerst schaamte. Dus de eerste hulp ligt echt in de anonieme sfeer. Je kunt bijvoorbeeld een webinar aanbieden van een budgetcoach om
mensen financieel weerbaar te maken.
Als iedereen daar anoniem aan kan deelnemen, gewoon vanuit huis zonder dat iemand weet dat je meedoet, is dat veilig.  Als je dan ook nog middelen aanbiedt voor wie dat wil, bijvoorbeeld een budgetcoach, dan help je mensen echt op weg - maar alleen als ze dat zelf willen."

Het effect van de interventies zit 'm volgens Wondaal in het preventieve karakter. "60 procent van de Nederlandse huishoudens is financieel kwetsbaar. Dat is de laatste jaren enorm toegenomen. Financiële problemen komen in gradaties: eerst zijn er misschien wat beginnende zorgen, en dat kan uitlopen tot loon­beslagen en schuldsanering. Hoe eerder je hulp aanbiedt, hoe minder de problemen escaleren.” En dan kun je een simpele rekensom maken zegt Wondaal: “Medewerkers met schulden zijn gemiddeld 20 procent minder productief. Ook uitval ligt op de loer. Eén verzuimperiode kost gemiddeld 13 duizend euro. Stel jouw personeelsbestaand heeft honderd van dit soort potentiële risicogevallen, dan kun je die kosten voorspellen en dan vallen de kosten van bijvoorbeeld een budgetcoach in het niets.”

Erkenning en waardering

Naast dat preventieve hulp op de lange termijn kosten bespaart, is het ook onderdeel van goed werkgeverschap. “We zien dat werknemers de hulp enorm waarderen. Zo kun je als werkgever via ons bedrijf een app aanbieden aan je medewerkers die direct toegang geeft tot echte zorgprofessionals. Werknemers kunnen dan anoniem praten met een huisarts, coach of diëtist. De app zit gewoon op je privételefoon, niemand ziet dat jij degene bent die hulp vraagt. Je kunt op een moment dat het jou het beste uitkomt met iemand praten, buiten het zicht van collega's of manager, of misschien juist buiten het zicht van dierbaren. Werknemers die deze app al gebruiken geven ons terug dat ze het waarderen dat hun werkgever zich om hen bekommert. Dit is namelijk iets waar je écht wat aan hebt, en waar daadwerkelijk behoefte aan is. Want nog steeds zien we dat er geld wordt besteed aan nutteloze programma's zoals korting op de sportschool, waar uiteindelijk juist diegenen gebruik van maken die toch al in de sportschool komen. Maar op deze manier bereik je juist de mensen die echt ondersteuning kunnen gebruiken."

Zo'n app is niet alleen heel fijn voor mede­werkers om te gebruiken, het levert ook waardevolle, anonieme data op voor de werkgever. “Stel je ziet dat in jouw bedrijf er 200 keer budgethulp is aangevraagd, dan kun je daar wat mee. Je weet niet wie die mensen zijn, maar je kunt wel extra hulp en ondersteuning zoals een budgetcoach aanbieden.” En die hulp hoeft niet ingewikkeld te zijn: “Vaak helpt het al enorm als een probleem wordt erkend. Bijvoorbeeld overgangsklachten: daar ligt een taboe op. Als je in een organisatie werkt met veel vrouwen en je ziet dat jouw probleem wordt gezien en begrepen, geeft dat al veel rust. Dat neemt al een deel van de stress weg."

Veilig werkklimaat

Wondaal benadrukt meermaals dat de persoonlijke dialoog altijd gevoerd moet blijven worden. “Je kunt deze inzetbaarheidsrisico's alleen ondervangen als er een veilig werkklimaat heerst. Dus je moet met elkaar in gesprek blijven en nieuwsgierig zijn naar je mensen. En als dat lukt, zien we dat deze interventies echt helpen. Wij testen en meten continu wat de hulp­middelen zoals zo'n app voor effect hebben. Werknemers voelen zich gezien, problemen worden op tijd geadresseerd, waardoor ze niet de kans krijgen om te blijven doorsudderen. Voor veel werknemers haalt dat een grote last van hun schouders, en dat zie je terug in hun werkplezier.”

In een tijd dat werkgevers vechten om personeel ziet Wondaal dat deze manier van 'zorgen voor je mensen' een must is. “Ja, het is een goede business case om
inzetbaarheidsrisico's te ondervangen. Maar het is ook goed voor je uitstraling
als werkgever. In tijden van krapte wil je als werkgever onderscheidend zijn.
De generatie van nu verwacht dit ook. Mensen zijn op zoek naar werkgeluk en zingeving, zoeken een betrokken en menselijke werkgever. En dat betaalt zich altijd uit: de betrokkenheid die je geeft aan je mensen krijg je ook terug. Loyaliteit komt altijd van twee kanten."

Juridisch papierwerk wordt door bedrijven veelal ervaren als moeizaam en tijdrovend werk. Logisch, want dat is het ook. Uitbesteden aan juridische
professionals dus, is het devies. Alleen: dat loopt al snel flink in de
papieren. Wendy Bogers, CEO en founder van Ligo, weet de oplossing. “Technologie is de sleutel tot verandering in de juridische markt.”

Bogers begrijpt de uitdagingen voor ondernemers bij het opstellen en getekend krijgen van contracten. “Vrijwel niemand houdt van juridisch papier­werk, maar het vormt de kern van elke zakelijke transactie. Als je bedenkt hoeveel uren besteed worden aan het voorbereiden en uitonderhandelen van een contract, dan besef je meteen dat er een groot probleem is.” Volgens de CEO en founder van Ligo raken ondernemers verstrikt in routine papierwerk, terwijl ze die tijd veel beter kunnen besteden aan wat ze willen doen: ondernemen.
“Het begint al bij de start: de oprichting van een bedrijf. Ondernemers moeten
dan een pakket aan noodzakelijke documenten en contracten regelen:
erg belangrijk om juridische risico’s af te dekken, maar het wordt vaak ervaren
als noodzakelijk kwaad.”

Dat moet dus anders, aldus Bogers, en daar komt de technologie om de hoek
kijken. “Mensen moeten contracten kunnen maken, deze digitaal kunnen ondertekenen en beheren vanaf één plek, zonder dat er papier aan te pas komt.”

Naast het creëren van tijd voor de ondernemer om zich bezig te houden met meer strategisch werk, brengt het digitaliseren van contractprocessen bovendien nog een belangrijk ander voordeel met zich mee: het voorkomen van juridische rompslomp door menselijke fouten. “Bedrijven ver­geten bijvoorbeeld nooit meer belangrijke termijnen na ondertekening van een contract. Digitale systemen kunnen automatische reminders sturen, waardoor iedereen binnen het bedrijf zich bewust blijft van verplichtingen. Zo worden onaangename verrassingen vermeden.” Bogers voegt daaraan toe dat het met pen ondertekenen van een contract risicovoller kan zijn dan een digitale ondertekening. “Inspelen op de behoefte van zakelijke relaties met een moderne oplossing is belangrijk om deze relaties te versterken.”

Dat technologie ondernemers en hun team op juridisch vlak kan helpen lijkt
duidelijk, maar wat moet dat allemaal kosten? Bogers geeft aan dat het tegenwoordig minder kost dan één pizza per maand, zonder implementatiekosten. Met plug & play-oplossingen profiteren niet alleen grote bedrijven van de voor­delen van contractautomatisering, maar ook kleine tot middelgrote bedrijven.

“Met plug & play-oplossingen zijn vaak geen trainingen nodig. Ze zijn meestal
ontwikkeld met de eindgebruiker in gedachten, zodat ze een goede gebruikers­ervaring bieden.” Bogers is ook enthousiast over de mogelijkheden van AI en GPT
om het contractenproces verder te automatiseren. “Deze technologieën bieden enorme mogelijkheden. We kunnen nu dingen doen die we ons een paar jaar
geleden niet eens konden voorstellen.”

Maar goed, dat is wat eraan komt. Bedrijven die nu willen overstappen om hun contracten goed en gemakkelijk te regelen, kunnen volgens Bogers meteen beginnen met de toegankelijke oplossingen.

“Er zijn verschillende mogelijkheden om het gratis uit te proberen en als het bevalt, kun je het uitbreiden binnen dezelfde tool. Met de tijdwinst die het automatiseren van contractprocessen oplevert, kan de onder­nemer zich weer concentreren op waar het om draait: runnen en uitbouwen van het bedrijf.”

Op basis van een eigen idee een bedrijf oprichten dat succesvol is en daardoor groeit. In de kern is dat waar de meeste ondernemers van dromen. Maar als die droom uit begint te komen, ontdekken veel ondernemers dat aan succes vaak ook een minpunt kleeft: steeds meer tijd gaat naar management, in plaats van naar ondernemerschap. Dat zorgt ervoor dat een hoop founders hun ondernemersleven niet meer dan een mager zesje geven.

Dat concluderen Kirsten Goes en Guido Koershuis, eigenaars van TwoBirds Company. Zij helpen ondernemers in te zien dat ze er niet alleen voor hoeven te staan en zorgen er met hun traject voor dat die hulp er ook echt komt.

“We zien dat ondernemers vaak slachtoffer worden van hun eigen succes”, vertelt Guido. “Als het bedrijf groeit, horen daar ook allerlei zaken bij die nodig zijn om dat te organiseren. Nieuwe systemen, betere mensen, andere processen: dat moet allemaal geregeld en onderhouden worden. Voor je het weet, ben je daar bijna al je tijd aan kwijt, in plaats van dat waar je het meeste energie van krijgt: ondernemen. ”

Het is voor veel ondernemers niet eenvoudig om dit probleem te herkennen en aan te pakken, blijkt uit de gesprekken die TwoBirds met ze voert. Het is dan ook een moment van herkenning en erkenning als dit door mensen van buitenaf wordt vastgesteld, zegt Kirsten. “We krijgen reacties als ‘zie je wel, ik ben dus niet gek’. Het is een begin van de oplossing als ze voelen dat ze
begrepen worden.”

‘Integrator’ als rechterhand

De rest van de oplossing ligt besloten in het traject dat TwoBirds deze onder­nemers biedt. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor de zogenoemde ‘integrator’. Kirsten: “Het laat zich goed omschrijven door het feit dat ik ons bedrijf eerst ‘Wingman’ wilde noemen. Dat is wat de integrator is. Een rechterhand van en gelijkwaardig aan de oprichter, zonder zelf de oprichter te hoeven zijn. Guido en ik doen het in ons werk overigens ook op die manier. Hij pakt in onze samenwerking de rol van integrator ik die van visionair. Want: Practice what you preach!”

Analyse en aan de slag

TwoBirds begeleidt ondernemers in de samen­werking met de integrator. Zij koppelen de integrator aan het bedrijf op basis van een profielschets die samen met de ondernemer is opgesteld. Er worden deliverables afgesproken op basis van hoe de organisatie er over een jaar uitziet volgens de onder­nemer. De integrator maakt een analyse van de organisatie en gaat vervolgens aan het werk. Met name de bedrijfsprocessen en -structuren, de mensen en de cultuur hebben als eerste aandacht nodig. Zodra dit loopt, krijgt de ondernemer weer de ruimte om zich op andere dingen dan management te focussen. Tijdens dit gehele proces begeleidt TwoBirds de samenwerking bij zowel integrator als ondernemer.

Guido en Kirsten kunnen vele voorbeelden van succesvolle trajecten noemen. Zo was er de oprichter van een bedrijf die haar ondernemersleven een dikke onvoldoende gaf. Guido: “Ze zei zelfs dat ze een hekel had gekregen aan haar eigen bedrijf, terwijl het wel heel hard groeide. Ze wist niet goed hoe ze die groei moest managen.”

Gezonde ondernemer en onderneming

TwoBirds heeft deze organisatie geholpen met twee opeenvolgende trajecten, legt Kirsten uit: “Eerst met een integrator die als ‘puinruimer’ fungeerde. Vervolgens met een integrator die verder bouwde op het gelegde fundament. Hierdoor hebben we zowel het ondernemersgeluk, als de kwaliteit van de interne organisatie met twee volle punten helpen stijgen. Daar zijn we trots op en dat is precies waar wij ook andere ondernemers mee willen en kunnen helpen.”

Cybersecurity is voor veel ondernemers vaak een puur technische veiligheidskwestie, die eigenlijk vooral wordt gezien als kostenpost. Echter laten bedrijven door deze benadering wel flinke kansen liggen, want een meer alomvattende cyberstrategie helpt juist om succesvoller te ondernemen. Nu de wereld razendsnel verandert en veel nieuwe wet- en regelgeving op gebied van cyber in aantocht is, moeten organisaties dit moment aangrijpen en hier werk van maken. Dat is de overtuiging van cybersecurity-leverancier Orange Cyberdefense, dat bedrijven adviseert en ondersteunt bij het opzetten en uitvoeren van zo’n bredere cyberveiligheidsstrategie.

“Hoewel het misschien niet vreemd is dat veel mensen denken dat cybersecurity alleen gaat over het voorkomen van digitale bedreigingen en risico’s, is het een foute aanname. Weinig organisaties en individuen realiseren zich hoe enorm veelomvattend het onderwerp cyber in werkelijkheid is en wat het allemaal voor je organisatie doet en kan doen”, vertelt Dennis de Geus, CEO van Orange Cyberdefense Nederland.
“Het wordt vaak neergezet als zeer technisch proces, maar in werkelijkheid gaat het bijvoorbeeld ook over bewustwording, bedrijfscultuur, sturen op risico’s en met name de bijdrage die het kan en moet leveren aan de zakelijke doelstellingen.”

“Het is voor veel bedrijven dan ook de hoogste tijd om tot een modernere en betere strategie te komen”, aldus Gilles van Heijst, de CTO van Orange Cyberdefense Nederland. “Die strategie moet bedrijfsmatige en cybertechnische elementen verbinden, zodat ze elkaar kunnen versterken. Dat betekent dat de strategie enerzijds moet inspelen op het voorkomen van cyberincidenten en -risico’s en compliance, terwijl het daarnaast waardevolle inzichten en kansen biedt die kunnen bijdragen aan het oplossen van de bedrijfsmatige en zakelijke uitdagingen waar men voor staat.”

Strategische cybersecurityrisico’s

Orange Cyberdefense adviseert bedrijven bij het ontwikkelen van zo’n strategie en ondersteunt ook de implementatie en uitvoering. Aan de start van het transitieproces is van belang dat een organisatie ervoor openstaat om cybersecurity door een totaal andere bril te bekijken. Als De Geus directies van klanten spreekt, stelt hij ze altijd twee vragen: “De eerste is: Wat zijn je écht grote strategische cybersecurityrisico’s? Daarmee doel ik op een risico dat zo groot is, dat als het misgaat je zaak niet meer kan door­draaien. En dan als tweede: Wat zijn de belangrijkste uitdagingen van jullie business-­strategie en wat is de beste manier om ze aan te gaan? De antwoorden vertellen veel en zo kunnen wij in kaart brengen waar binnen die organisatie de grootste winst te behalen is en op welke vlakken het cyberbeleid een boost kan geven aan de zakelijke doelstellingen.”

De komende jaren staan Nederlandse organisaties voor een flinke uitdaging op het gebied van cyberveiligheid door nieuwe, strengere wet- en regelgeving die er aan komt vanuit Brussel. “Veel organisaties zijn daar nog niet klaar voor, maar het biedt ook kansen. Als het toch nodig is om de cyberstrategie grondig aan te passen, benut dat moment dan gelijk om het breder te trekken”, aldus De Geus en Van Heijst.

De strengere wet- en regelgeving gaat specifiek over de EU-richtlijn Network and Information Security 2 (NIS2), met als doel het verhogen van het gemeenschappelijk niveau van cybersecurity. De richtlijn die nu nog geldt, NIS1, werd in 2016 aangenomen en is inmiddels verouderd. NIS1 kenmerkte zich door een voornamelijk operationele uitvoering en verantwoordelijkheid. De vernieuwde richtlijn legt de verantwoordelijkheid voor de uitvoer op het hoogste niveau binnen organisaties.

De EU-Lidstaten hebben tot september 2024 de tijd om NIS2 te implementeren. Dat zorgt voor een groot aantal veranderingen waar de overheid en organisaties in de EU-landen mee aan de slag moeten. Zo moeten nationale overheden de regels veel strenger gaan handhaven en staan er sancties op overtredingen. NIS2 geldt voor veel meer organisaties dan NIS1, dus is er op heel veel plekken werk aan de winkel. Wie eronder valt, moet maatregelen nemen op gebieden als cyberrisicobeheer, incident response en herstel.

Solide basis

Bij Orange Cyberdefense constateren ze dat het voor organisaties nog een flinke klus wordt op tijd aan de regels te voldoen. “Over de hele breedte moet nog heel veel werk worden verzet om klaar te zijn voor NIS2, maar dat is geen onmogelijke opgave. Met een goede strategie legt een organisatie een solide basis, waarop ze kunnen voortbouwen. En als het lukt om inderdaad met een strategie te komen die op meerdere gebieden waarde toevoegt, kan een bedrijf zomaar flink de vaart erin krijgen”, aldus De Geus. Van Heijst vult aan: “Dat lukt overigens niet als ze 'voldoen aan richtlijnen' blijven benaderen als een ʻcheck in the box’. In plaats daarvan moet de strategie ervoor zorgen dat compliance een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering wordt.”

NIS2 fungeert volgens Van Heijst als effectieve stok achter de deur om iedereen wakker te schudden. Na invoering van de richtlijn verdwijnt het vrijblijvende karakter en wordt strenger gecontroleerd. Sterker nog: wanneer in de toekomst dingen ernstig misgaan, zijn bestuurders hoofdelijk aansprakelijk. Van Heijst is stellig: “Streng optreden blijkt helaas noodzakelijk. Het verleden laat zien dat dit toch vaak de meest effectieve wijze is om bewustwording en verbetering te stimuleren.”

Last krijgen met de autoriteiten wil niemand, maar voor een bedrijf is een vertrouwensbreuk met klanten en ketenpartners bijna net zo onwenselijk. Een ondeugelijk cybersecuritybeleid bij één organisatie, kan leiden tot desastreuze gevolgen voor veel anderen in de keten is al meerdere keren pijnlijk duidelijk geworden. Zo zorgde een hack bij Solarwinds bijvoorbeeld wereldwijd bij minstens 200 organisaties voor problemen, tot aan de NAVO aan toe. En werden onder meer VodafoneZiggo en NS eind maart van dit jaar nog getroffen door een groot datalek met persoonlijke gegevens van klanten. Het lek ontstond niet bij VodafoneZiggo of NS zelf, maar in de keten van een van hun leveranciers, die in opdracht van de bedrijven marktonderzoek deed.

Bepalende factor

Het maakt pijnlijk duidelijk waarom het cyberbeleid van een organisatie in toe­nemende mate een bepalende factor is bij de keuze met wie zaken wordt gedaan en met wie niet. Volgens De Geus zullen sectoren door deze ontwikkeling ook steeds meer aan zelfregulering doen. “Bedrijven gaan elkaar hierdoor scherp houden, want vrijwel niemand wil nog zaken doen met een partij die de IT-huishouding niet op orde heeft. Een goed functionerend cyberbeleid is dus steeds belangrijker voor de economische levensvatbaarheid van een organisatie.

Dat deze tijd voor organisaties uitdagingen op cybergebied met zich meebrengt is duidelijk. Het is spannend, maar biedt ook de kans om met het gehele bedrijf grote stappen vooruit te zetten, geholpen door een veelomvattende cybersecuritystrategie.
Orange Cyberdefense helpt al veel bedrijven die hier serieus mee aan de slag willen gaan en behoefte hebben aan een cyber-aanpak die de digitalisering van hun bedrijf helpt versnellen.

Bij het ontwikkelen en uitvoeren van een veelomvattende cybersecuritystrategie is het hebben van brede en actuele kennis over het snel veranderende cyberlandschap essentieel. “Wat Orange Cyberdefense uniek maakt zijn de kennis en inzichten die wij verkrijgen van onze ruim 250 onder­zoekers die wereldwijd onze telco net­werken en het internet afzoeken naar nieuwe dreigingsfactoren en ontwikkelingen. Dit zetten wij in om onze Nederlanse klanten de beste dienstverlening te bieden", vertelt De Geus. “Zo ontwikkelen wij met de klant een cybersecuritystrategie passend bij de business-strategie en sector, ondersteunen wij in het opzetten van robuste processen en systemen en leveren wij managed security diensten die helpen de business uitdagingen op te lossen.”

Eén ding staat vast voor veel ondernemers komende jaren. Ze moeten opereren in een buitengewoon onzekere wereld.
Hoe ontwikkelen de energieprijzen en de beschikbaarheid van grondstoffen zich als gevolg van de oorlog in Oekraïne? Hoe herstelt China van de pandemie en wat zijn de effecten daar dan van? Lopen de toeleveringsketens opnieuw vast? Wat betekenen de toenemende spanningen in de wereld voor de internationale leveringsketens en dus (ook weer) voor de beschikbaarheid en betaalbaarheid van allerlei producten? Wat is het effect van het ‘make & buy American’-beleid van de Verenigde Staten? Hoe ontwikkelt de inflatie en de rente zich? Krijg ik een vergunning of kan dat niet vanwege stikstof? Kan ik terecht op het elektriciteitsnet? En het belangrijkste: hoe kom ik aan personeel?

De uitdagingen vliegen ondernemers dus om de oren. De positieve kant daarvan is dat zoiets altijd het beste in Nederlandse ondernemers oproept. Ze passen zich razendsnel aan, verzinnen nieuwe oplossingen en zijn creatief. Dat is voor mij ook de kern van ondernemerschap. Tijdens corona zag je dat doordat ondernemers razendsnel andere business opzetten, en in het begin van de oorlog in Oekraïne zag je dit ook. Nederlandse ondernemingen wisten oplossingen te vinden voor hun mensen daar om ze veilig weg te krijgen. Ze brachten als eerste hulpgoederen. Ze vonden nieuwe aanvoerroutes en wisten grondstoffen van elders te halen toen die niet meer uit Oekraïne, Wit-Rusland of Rusland geleverd werden. Hun aanpassingsvermogen was indrukwekkend. Die flexibiliteit en creativiteit zullen we als eigenschap meer dan ooit nodig hebben de komende jaren.

Ondernemers gaan dus zelf aan de slag met onzekerheid. Tegelijkertijd verwachten zij op een aantal fronten ook actie vanuit de overheid. Vooral willen ze een voorspelbare, betrouwbare overheid. Op het gebied van verduurzaming bijvoorbeeld, en op het gebied van belastingen. Want ondernemen betekent risico’s nemen en dan wil je weten waar je aan toe bent.

Net voor de recente provinciale statenverkiezingen peilden we de stemming onder duizenden (mkb) ondernemers in de eerste nationale peiling ondernemersklimaat. Wat bleek? Twee derde van de ondernemers is ontevreden over de betrouwbaarheid en stabiliteit van het Nederlandse overheidsbeleid. En dat terwijl politieke besluiten van (grote) invloed zijn op hun dagelijkse bedrijfsmatige keuzes. Want als je veel geld investeert in nieuwe groene waterstofoplossingen, een heleboel zonnepanelen op je dak of een nieuwe productielijn vol robots, dan wil je wel weten onder welke condities je zoiets doet. Hoe ziet het fiscale speelveld eruit? Welke regelgeving kan wijzigen? Krijg ik een vergunning voor die nieuwe duurzame fabriek? Et cetera. Een meerderheid van maar liefst 65 procent van de ondernemers vindt dat politiek en bestuur onvoldoende oog hebben voor de belangen van ondernemers. Meer dan 60 procent van de ondernemers vindt dat het ondernemingsklimaat in Nederland de afgelopen vijf jaar is verslechterd en bijna 30 procent vindt ons land niet aantrekkelijk om in te ondernemen.

Om het investeringsklimaat te verbeteren moeten er een aantal dingen gebeuren. In de eerste plaats zijn er in Nederland veel en veel te veel regels. En regels die bijvoorbeeld duurzame oplossingen blokkeren worden niet snel genoeg aangepast. Bovendien moet het overheidsbeleid weer stabiel worden én bedacht vanuit de praktijk. Verder is het van belang innovatie te blijven aanjagen en internationaal talent, zowel studenten als medewerkers, te verwelkomen. Niet in de laatste plaats is een volledige focus op de uitvoering van beleid cruciaal. Huizen bouwen, energie-infrastructuur aanleggen, vergunningen verlenen, het stikstofprobleem oplossen. Niet weer nieuwe plannen maken of het beleid wijzigen, maar doen, doen, doen.

 
Als we ondanks alle onzekerheid weer dingen voor elkaar krijgen, komen niet alleen de noodzakelijke investeringen in klimaat, circulariteit en innovatie van de grond, maar komt ook de positieve spirit weer in ons land.

Ingrid Thijssen,

Voorzitter VNO-NCW

Ondernemen is geen lineair proces. Op weg naar succes kom je telkens nieuwe uitdagingen tegen. Groeien is daarmee misschien het beste vergelijkbaar met het oplossen van een Sudoku-puzzel: kom je een blokkade tegen, dan is het aan de ondernemer om te ontdekken waar er nieuwe kansen liggen. “Wat succesvolle ondernemers bindt, is dat ze zich flexibel opstellen en open staan voor nieuwe gedachtes en ideeën”, zegt advocaat Herald Jongen en Managing Shareholder bij Greenberg Traurig, LLP.

Ondernemers zijn van nature optimistisch. Super optimistisch misschien wel. Daar is op zich niks mis mee, want zonder een portie draufgang, ontbreekt het immers aan het nodige lef om een eigen bedrijf op poten te zetten. Toch vindt Jongen het in deze context ook noodzakelijk dat men af en toe een beetje op de rem trapt. Of in ieder geval: om een nuance aan te brengen. “Wat ik opmerkelijk vind, is dat nogal wat ondernemers zich onvoldoende realiseren waarmee hun bedrijf zijn geld verdient. Als een bedrijf kampt met cashflow-problemen en financiers de hulp inroepen van een externe consultant, dan komen niet zelden verrassingen aan het licht. Bij de dagelijkse gang van zaken lijkt dat weinig voor de hand te liggen, maar toch doe je er absoluut goed aan regelmatig om voor jezelf te analyseren waar de sterke en zwakke kanten van je bedrijf liggen. En kijk of disruptie van je markt door een ander op de loer ligt.”

Onzekerheid

Het dak repareren als de zon schijnt, luidt een gezegde dat Jongen van stal haalt. Veel ondernemers verdienen behoorlijk, dus stellen ze zich nauwelijks de vraag of dat morgen anders kan zijn. Toch blijft onzekerheid iets van alle tijden, zeker nu de oorlog in Oekraïne impact heeft op de wereldhandel en de nasleep van corona nog altijd voelbaar is. Ook in financieel opzicht. Veel ondernemers is door de Belastingdienst immers uitstel van betaling gegund, maar uiteindelijk moeten ze daar toch aan beginnen. Jongen: “Het is ieder geval raadzaam om eens in de zes maanden een moment van bezinning in te plannen. Ondernemers zullen zich moeten afvragen of ze zich nog altijd richten op de juiste activiteiten en klanten; en of ze moeten veranderen van strategie of aandachtsgebieden. Probeer in ieder geval te voorkomen dat je komt vast te zitten op een burning platform, zoals wij dat noemen. Een brandend platform midden op zee: je kunt geen kant meer op en raakt de controle kwijt.”

Wat  Jongen daarmee bedoelt, is dat ondernemers duidelijke keuzes dienen te maken. In de beslommeringen van alledag ontbreekt het aan tijd voor reflectie. Resultaat is niet zelden dat de ondernemer de controle kwijtraakt, bijvoorbeeld aan financiers of actieve aandeelhouders. Tot de verbeelding sprekende voorbeelden zijn HEMA en AkzoNobel. HEMA is uiteindelijk het eigendom geworden van een groep obligatiehouders. Ook activistische aandeelhouders van AkzoNobel hebben zich in het verleden geroerd en, mede onder hun druk, is toen het speciale chemicaliën onderdeel verkocht.

Tegenwind

Thijs Elseman, eveneens advocaat en shareholder bij Greenberg Traurig, LLP, heeft veel ervaring op het gebied van corporate finance en herstructurering. Hij benadrukt dat bedrijven om tal van redenen van doen kunnen krijgen met zware tegenwind. Dat zijn zeker niet uitsluitend macro-economische redenen. “Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van interne fraude, maar ook fraude bij klanten of toeleveranciers. Zulke tegenslagen kunnen impact hebben op de totale keten. Onze boodschap aan ondernemers is om jezelf regelmatig kritisch tegen de meetlat te houden en jezelf af te vragen of je nu wel doet waar je goed in bent.”

De vragen die de ondernemer zichzelf moet stellen, benadrukt Elseman, hebben vooral van doen met een bewuste voorbereiding op eventualiteiten. “Hoe zit het met de samenstelling van je aandeelhouders? Hoe zit het met buitenlandse deelneming, heb je daar controle over? In tijden van voorspoed kun je alles goed regelen, maar in tijden van tegenwind proberen betrokken partijen hun eigen positie te beschermen en moet je controle uit handen geven. Als ondernemer ben je daarbij beperkt door juridische afgrenzingen, zowel naar boven toe, naar je aandeelhouders, maar ook naar beneden toe, naar je deelnemingen.”

Ook als de zware tegenwind erin geresulteerd heeft dat de onderneming gebukt gaat onder een te grote schuldenlast kan de ondernemer door adequaat in te grijpen erger voorkomen. Elseman noemt de Wet homologatie onderhands dwangakkoord, die ruim twee jaar geleden is ingevoerd, als een uitermate flexibel en effectief stuk gereedschap om schulden te herstructureren.

Bewustwording

Zowel Jongen als Elseman hechten veel waarde aan bewustwording in de driehoek tussen fusies & overnames, transformatie en herstructurering. Ondernemers zijn veelal generalisten, geen specialisten, en moeten kennis naar binnen halen om te kunnen navigeren tussen juridische, bedrijfseconomische, strategische en financieringsaspecten en –valkuilen. Elseman: “Als het mis gaat, kan het ook heel snel mis gaan. Dat zag je recent aan de snelle ondergang van de Silicon Valley Bank. Wat ik maar wil zeggen, is dat ondernemers zich bewust moeten weten van bedrijfsrisico’s en dat ze als generalist ondersteuning kunnen gebruiken om de bedrijfsaspecten in de net genoemde driehoek met elkaar in verbinding te brengen.”

Wat succesvolle ondernemers bindt, besluit Jongen, is dat ze de durf hebben om hun koers te wijzigen en in te grijpen. Dat wordt misschien ten onrechte geframed als opportunistisch, maar zal er voor zorgen dat je van waarde en relevant blijft.