Neodymium is een essentiële grondstof voor windmolens en elektrische auto’s. Magneten van dit zeldzame aardmetaal transformeren windturbines in gigantische dynamo’s. Maar neodymium komt vooral uit China. Dat maakt de aanvoer kwetsbaar, terwijl de vraag explodeert. ‘Er is een plan B nodig.’ 

In juni van dit jaar heeft Shell de deu-ren van het onderzoekscentrum in Amsterdam geopend voor start-ups, scale-ups, academia en private en publieke bedrijven die aan de ener-gietransitie werken. Sinds de officiële opening met de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, draagt het onderzoekscentrum de nieuwe naam, Energy Transition Campus Amsterdam (ETCA). Op de campus werken verschillende partijen samen aan projecten die ervoor kunnen zorgen dat de energietransitie meer vaart krijgt. 

Onbekende warmtelekken snel te dichten

Het IEA-rapport van 15 november 2022 stelt dat het stimuleren van zonne- en windenergie van vitaal belang is, maar absoluut niet genoeg voor het behalen van internationale klimaatdoelstellingen. We moeten echt nog veel meer doen. De uitstoot van broeikasgas moet drastisch en snel omlaag. Gelukkig kunnen een groot aantal (vaak onbekende warmte-lekken) snel, klimaatefficiënt en kos-teneffectief gedicht worden. Hierdoor kan de uitstoot van broeikasgas sneller gereduceerd worden dan nu nog wordt aangenomen. Omdat daarbij ook de top van het elektriciteitsverbruik omlaag gaat heeft dit als bijkomend voordeel dat de piekvraag wordt afgevlakt waardoor de prijs van elektriciteit omlaag gaat. 

Vermindering stroomverbruik

Al jaren laten we, vaak zonder dat we het in de gaten hebben, veel warmte onnodig weglekken alsof het niets kost. Tijden zijn veranderd. Energie is veel duurder geworden waardoor besparingsopties die vroeger werden weggelachen nu ineens veel rendabeler zijn. Neem de 3 miljoen close-in boilers die continu niet alleen water maar ook Nederlandse keukenkast-jes onnodig warmhouden. Het inpakken van deze boilertjes met TONZON folie bespaart ongeveer 70 kWh/j. Bij een prijs van € 0,88 komt dit neer op meer dan € 60,- per jaar terwijl je daarvoor maar een klein beetje folie nodig hebt. Bij grotere boilers is de besparing nog veel groter. 

Dat geldt niet alleen voor de traditionele elektrische boilers die je nog in veel oudere woningen aantreft maar ook voor de moderne boilers die gebruikt worden in woningen met een warmtepomp. De technische ruimte in nieuwbouwwoningen met een warmtepomp is niet voor niets de warmste ruimte in de woning! Het “verzilveren” van alle reservoirs en transportleidingen voor warmwater met een TONZON folie bespaart een hoop geld en vermindert 24/7 het totale stroomverbruik en daarmee ook de piekbelasting. 

Vermindering gasgebruik

Bij gasgestookte woningen en gebouwen kan ook nog veel energie worden be-spaard. Sinds klimaatminister Rob Jetten TONZON heeft genoemd en geroemd in zijn openingsspeech van de Klimaat-week is onze speciale Radiatorfolie al een stuk bekender geworden. Omdat deze folie onzichtbaar zijn werk doet, is deze ook geschikt voor overheidsgebouwen, scholen en andere (publieke) gebouwen. Bij deze gebouwen zijn de technische ruimtes zonder uitzondering extreem warm door het grote aantal warmtelek-ken. Ook hier kan met de speciale TON-ZON folie veel en kosteneffectief energie worden bespaard. Lees meer op tonzon. nl/cv-isolatie 

Hoogwaardige vloerisolatie met lage CO2 footprint MilieuCentraal adviseert om bij vloeren met vloerverwarming om minimaal Rc=5,0 m²K/W toe te passen. Immers hoe hoger de isolatiewaarde des te minder warmte er door de vloer verlo-ren gaat. De meeste nieuwe woningen krijgen echter vaak niet meer dan Rc=3,7 m²K/W in de vloer maar hebben wel vloerverwarming. Dat betekent dat de warmtepomp er flink tegenaan moet om de woning op temperatuur te houden en dat kost stroom. TONZON levert al tientallen jaren vloerisolatie met Rc>5,0 m²K/W. Sinds kort is er ook een Ther-moskussen met Rc>7,0 m²K/W. Omdat voor de productie van het Ther-moskussen maar weinig grondstof en energienodig is én omdat het product volledig opvouwbaar is, is de CO2 foot-print extreem laag vergeleken 

Dakisolatie in de tropen

Het TONZON Thermoskussen is in de praktijk het meest effectieve isolatiemate-riaal om de warmtestroom door de vloer naar beneden te beperken. Dat betekent dat deze Nederlandse uitvinding ook de meest perfecte dakisolatie voor de tropen is. Dat bewijs werd al geleverd bij diverse opslagloodsen voor medicijnen van Artsen zonder Grenzen in Afrika. Op de foto demonstreert de uitvinder en foun-der van TONZON aan minister Liesje Schreinemacher de opvouwbaarheid van het Thermoskussen tijdens een Handels-missie in Vietnam. 

Meer informatie?

Ga naar tonzon.nl 

De warmtetransitie staat hoog op de agenda. Gastarieven pieken als nooit tevoren. Kantoorgebouwen moeten naar Label C en bedrijven zijn op zoek naar duurzame oplossingen. “Het aardgasvrij maken van een bedrijfspand of kantoorgebouw is complex, maar absoluut haalbaar”, zegt algemeen directeur Martijn van Aarssen van IF Technology in Arnhem. “Duurzame warmte en koude leveren kan met behulp van de bodem, zon, lucht en water.” 

Als het over verduurzaming gaat, is de ICT-industrie misschien niet de eerste branche waar we aan denken. Toch zijn juist digitale innovaties aanjagers van de energietransitie. COO Gert-Jan van Eck legt uit waar-om Huawei innovatieve duurzaamheid tot speerpunt heeft gemaakt en hoe het bedrijf bijdraagt aan een groenere wereld. 

De samenleving toont zich bewust van de noodzaak om te komen tot alternatieve vormen van energiege-bruik. Deze duurzaamheidsdiscussie speelt zich niet alleen in Nederland af, maar eigenlijk mondiaal. Wat deze grootschalige uitdaging echter in de weg zit, is gebrek aan vaardige specialisten. 

Wanneer een bedrijf grote interne veranderingen aankondigt, is te verwachten dat niet iedereen direct staat te juichen. Bij Enrichment Technology Company (ETC), dat werkt aan verrijkingstechnologie en innovatieve energieoplossingen, hielden ze daarom ook rekening met weerstand, toen het jaar 2022 er werd uitgeroepen tot ‘Jaar van Duurzaamheid’, waarbij het uitgangspunt was dat dit een prioriteit moest zijn voor iedereen. Het was dan ook een positieve verrassing om erachter te komen dat iedereen het met de doelstelling eens was en graag bij wilde dragen aan het behalen ervan, vertelt CFO Laure Claquin. 

Om de klimaatdoelen te behalen, is het noodzakelijk dat bedrijven in hoog tempo gaan verduurzamen. Hun uitstoot moet uiteindelijk naar ‘net-zero’ (vrijwel naar nul) worden gebracht, in lijn met de doelstellingen die zijn afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Een groot deel van de bedrijven is al met de transitie begonnen of wil dat gaan doen. Ambitie genoeg dus, maar alleen goede bedoelingen zijn niet voldoende om de CO2-uitstoot ook daadwerkelijk richting nul te krijgen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld ook tussentijdse doelen en transparantie nodig, concluderen ze bij klimaatadviesbureau Carbon Trust. 

Batterijtechnologie heeft een grote rol in de energietransitie en die zal in de nabije toekomst alleen maar groter worden. Denk alleen al aan elektrische auto’s en je snapt waarom dat het geval is. Nederland moet daarom voor het verkrijgen van de batterijproducten minder afhankelijk van het buitenland worden. Zo zouden we bijvoorbeeld zelf kritische materialen uit batterijen terug kunnen winnen. Nederland op het gebied van batterijen autononomer maken is een belangrijke missie waarvoor het Battery Competence Center is opgericht. Bedrijven, kennisinstellingen en organisaties hebben daarin de krachten gebundeld. 

Kinderarbeid en schaarste: het probleem met batterijen
Elektrische auto’s, telefoons, laptops: het gebruik van apparaten met een accu neemt al jarenlang exponentieel toe en dit zal alleen maar toenemen. Hoewel elektrische apparaten een ‘schoon’ imago hebben, zijn batterijen nog moeilijk te recyclen. Batterijen bevatten kritische materialen als kobalt, nikkel en lithium, maar door de manier waarop ze in elkaar zitten zijn deze materialen lastig terug te winnen. Recycling alleen is echter geen oplossing: aan de meeste kritische materialen kleven praktische, dan wel morele bezwaren. Zo worden veel materialen uit China geïmporteerd, daar willen we minder afhankelijk van worden. En bijvoorbeeld kobalt wordt in Congo door middel van kinderarbeid uit mijnen gewonnen. Andere materialen, zoals nikkel en lithium worden op korte termijn schaars en zullen niet in voldoende mate beschikbaar zijn als het gebruik exponentieel toeneemt.

Actieplan batterijen
Daarom is er een nationaal actieplan opgesteld om te onderzoeken waar en hoe Nederland hier een bijdrage kan leveren. Hierin wordt onder meer gekeken naar recycling en hergebruik, maar ook naar duurzamere processen om batterijen te maken. Moniek Tromp, hoogleraar Materiaalchemie aan de Rijksuniversiteit Groningen, is medeopsteller van het actieplan. ‘Batterijgebruik neemt enorm toe, dat komt onder meer door de energietransitie: we moeten toe naar schonere energie. Maar ook de politiek speelt mee: door de oorlog in Oekraïne hebben we gezien hoe kwetsbaar we zijn als we afhankelijk zijn van andere landen voor onze grondstoffen. Bovendien, als je projecteert hoeveel batterijen we nog nodig zullen hebben de komende jaren, zie je al snel dat het onmogelijk is alle grondstoffen daarvoor uit de grond te halen.’

Groeifonds
Tromp is voorzitter van de stuurgroep en boegbeeld van het Battery Competence Cluster NL. Zij voeren samen met alle stakeholders het batterij-actieplan uit. ‘We bereiden een aanvraag voor bij het Groeifonds, een gezamenlijk project van de Ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Financiën. Hiermee hopen we betere technieken te kunnen ontwikkelen om kritische materialen uit batterijen terug te winnen. Ook willen we een breed opleidingsprogramma opzetten: we hebben specialisten nodig die duurzame chemie voor batterijen ontwikkelen, maar ook mensen die ze in elkaar kunnen zetten.’  

Duurzame energie
Tromp ziet nog veel meer mogelijkheden voor batterijen in de toekomst: ‘Zonnepanelen en windmolens zijn goede energiebronnen, maar als het zonnig is of hard waait wordt er in een keer veel energie aan het net gegeven, waardoor dat zwaarder belast wordt. Daarom moeten we kijken naar manieren om de energie eerst op te slaan in een accu om vervolgens gedoseerd naar het net te leiden.’ Netbeheerders kijken nog met argusogen naar dit soort ontwikkelingen, maar Tromp denkt dat dit ook een kwestie van mindset is. ‘Batterijen zijn op zich schoon, maar we moeten nog wel zoeken naar betere manieren om ze te produceren en hergebruiken. Er is nog veel te doen op het gebied van duurzaamheid, stabiliteit en capaciteit.’

De hoge energieprijzen raken iedereen, waardoor het meer dan ooit loont om woningen energiezuinig(er) te maken. Hoewel dat soms snel en makkelijk kan, is voor sommige maatregelen, zoals isolatie of het plaatsen van zonnepanelen, een investering nodig. Een aanzienlijke groep mensen kan dat niet, of is niet goed bekend met de mogelijkheden, waardoor het ze nog niet lukt om hun energiesituatie te verbeteren. Dat is onwenselijk en kan anders, vindt Resi Becker, de CEO van Essent. Het energiebedrijf wil het voor iedere Nederlander mogelijk maken om hun eigen energietransitie vorm te geven. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn in-tegrale energieoplossingen en lokale samenwerking volgens Essent van groot belang. 

Nederland kan en moet veel sneller CO2-neutraal worden dan nu de doelstelling is, maar daarvoor is wel meer visie en leiderschap nodig van bestuurders. Dat zegt Jan Vos, voorzitter van de Nederlandse Wind-en Energieassociatie (NWEA). De sector die NWEA vertegenwoordigt, is onmisbaar voor het waarmaken van de Nederlandse duurzaamheidsdoelen. 

De internationale auto-industrie staat voor de opgave om de CO2-uitstoot de komende jaren verder terug te dringen, zowel bij het gebruik van voertuigen op de weg als bij de productie ervan. Het circulair inrichten van de keten wordt versneld, mede door de Green Deal en het circulaire Action Plan van de Europese Unie. Thema’s waarbinnen de Rijwiel en Automobiel Industrie (RAI) Vereniging beweegt als belangenhartiger van ruim 700 fabrikanten en importeurs van personenauto’s en vrachtauto's tot motorfietsen en fietsen. Jean Pierre Heijster, Programma Manager Materials & Manufacturing neemt ons mee in deze ontwikkelingen. 

Europa heeft het in zich om een voortrekker te zijn voor het oplossen van de duurzaamheidsproblemen van deze tijd. En Nederland kan daar een leidende rol in spelen. Om dat voor elkaar te krijgen, is wel een aanpak met meer urgentie nodig, zegt Wytse Kaastra, Senior Managing Director Sustainability Europe bij Accenture. “Als we dit goed doen, staan we aan de basis van een nieuw industrieel systeem.” 

Kernenergie is schoon, efficiënt en betrouwbaar. Een kerncentrale is bovendien regelbaar: je kunt hem meer laten leveren op windstille dagen en juist minder op dagen dat er veel hernieuwbare stroom is. Daarmee is het de ideale bron voor een CO2-neutrale energiemix samen met zon en wind. Dat zeggen gerenommeerde instanties zoals het International Energy Agency en het Joint Research Centre van de Europese Commissie. 

Al twintig jaar is algemeen directeur van Holland Solar, Wijnand van Hooff, actief binnen de energiesector. Met de ervaringen die hij heeft opgedaan en kijkend naar de huidige ontwikkelingen omtrent de energietransitie concludeert hij: ”We zijn al een heel eind gekomen, maar we moeten nog veel sneller dan voorheen.” Hoe ziet het toekomstige energiesysteem eruit en welke rol spelen zonne- en windenergie daarin? 

De energietransitie draait om de overstap naar duurzame energie. Daarnaast gaat het om de meest efficiënte en effectieve inzet van die energie. Omdat Twence de regio wil verduurzamen, werkt zij aan uit-breiding van haar warmtenet naar honderdduizend huishoudens. Het doel is om binnen tien jaar meer dan honderdduizend huishoudens en de industrie in de regio Twente duur-zaam te verwarmen. In die slag speelt ook geavanceerde mestverwaarding een rol. 

Het European Green Hydrogen Acceleration Center (EGHAC) wil zakelijke kansen creëren voor indus-trieën die moeite hebben een duurzaam model te vinden. 

Het is een hoofdvraag waar het vizier van André Faaij, wetenschaps directeur bij TNO Energy & Materials Transitions en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, op gericht is. Want uit de industrialisering van de maatschappij zijn maatschappelijk weliswaar mooie dingen voortgekomen, maar het heeft ook een keerzijde. Industrie is verantwoordelijk voor bijna de helft van de energieconsumptie en CO2-uitstoot in Nederland en het gebruik van (steeds schaarsere) grondstoffen. Dat moet anders. 

Door de energie- en klimaatcrisis zijn generieke energieoplossingen voor bedrijven niet meer toereikend. Snelheid en maatwerk, dat is waar deze tijd wél om vraagt, zegt Stephan Segbers, COO bij Essent. Snelheid, omdat verduurzamen en energie besparen vraagt om directe actie, waarbij tijdverlies geen optie is. En maatwerk, omdat dit de enige manier is om iedereen een passende en haalbare energieoplossing te bieden.