Innovatie en technologie spelen een cruciale rol in het toegankelijk maken van geneesmiddelen. Nieuwe technieken kunnen niet alleen de ontwikkeling van medicijnen versnellen, maar ook de kosten aanzienlijk verlagen. Dat is nodig, want de kosten van de gezondheidszorg blijven stijgen.

Door de zeldzame en moeilijk te behandelen oogzenuwziekte LHON, ook wel ‘ziekte van Leber’ genoemd, kunnen met name jonge mannen binnen enkele weken zeer slechtziend of blind worden. Doorgaans is deze slechtziendheid blijvend. LHON heeft dan ook een enorme impact op het leven van patiënten en hun directe omgeving. De diagnose is bijzonder ingrijpend.

De medische wereld is constant in ontwikkeling, maar soms zijn er nieuwe technieken die echt tot de verbeelding spreken. Zo is er via het modificeren van DNA met de CRISPR-Cas-methode al veel vooruitgang geboekt om het leven van patiënten te verlichten.

Duurzame waterzuivering helpt industriële bedrijven wereldwijd om hun milieu-impact te verkleinen en waardevolle grondstoffen terug te winnen. Door afvalwater te zuiveren en biogas te winnen, wordt afvalwater omgezet in een bruikbare bron en krijgen bedrijven de middelen om hun processen te verduurzamen.

Chemotherapie is vaak een ingrijpende ervaring voor patiënten, met lange ziekenhuisbezoeken en belastende bijwerkingen. Een van de meest gebruikte chemotherapieën kan nu als tablet toegediend worden in plaats van via de bloedbaan (intraveneus). Deze nieuwe aanpak kan niet alleen het patiëntcomfort verhogen, maar ook de weg openen naar bredere toepassingen in de oncologische zorg.

Stephan Spieker (35) was 5 toen zijn ouders te horen kregen dat hij Duchenne heeft; een ernstige erfelijke ziekte die de spieren aantast en verzwakt. Stephan wil een zo normaal mogelijk leven leiden en dat lukt op veel momenten goed. Maar makkelijk is het zeker niet. ‘Ik ben niet echt bang voor de toekomst, maar ik denk er liever niet te veel aan.’

Het ontwikkelen van zowel medicijnen als farmaceutische installaties vraagt om een uiterst nauwkeurige aanpak. Ontwikkelingstrajecten staan vanaf het beginconcept tot en met de marktintroductie onder invloed van strenge regelgeving. De farmaceutische industrie schakelt hierbij vaak externe expertise in.

Gen- en celtherapieën zijn volop in ontwikkeling en maken nu langzaam hun intrede in de kliniek. Het ontwikkelingsproces is duur en beslaat vele jaren, grotendeels om veilig gebruik en effectiviteit te garanderen. Hierin zijn het ontwerpen en optimaliseren van de juiste genetische schakelaars de volgende uitdaging.

De behandeling van veel ziekten is in de afgelopen dertig jaar spectaculair verbeterd. Dat is voornamelijk het gevolg van innovatieve geneesmiddelen, zoals de ontwikkeling en toepassing van antistoffen als geneesmiddelen, of de mogelijkheid om ziekmakende genen uit te schakelen of te repareren met technologieën zoals CRISPR/Cas, ‘silencing RNA’s’, en microRNA’s. Hiervoor is dit jaar de Nobelprijs toegekend aan Victor Ambros en Gary Ruvkun.

De Life Sciences- en Biotech-sector speelt een cruciale rol in het aanpakken van wereldwijde duurzaamheidsuitdagingen. Innovaties in deze sector gaan verder dan gezondheid en geneeskunde; ze beïnvloeden ook voedselproductie, industriële processen en milieubescherming. Nederland staat hierin bekend als een innovatief centrum met toonaangevende hubs zoals het Leiden Bio Science Park en Pivot Park in Oss. Drie voorbeelden laten zien welke innovatieve ontwikkelingen er binnen deze sector wereldwijd en in Nederland al plaatsvinden, terwijl ze slechts een greep zijn uit de vele initiatieven.

De samenleving verandert razendsnel, aangedreven door technologische vooruitgang en steeds complexere regelgeving. Vooral in de Life Sciences-industrie is het essentieel om gelijke tred te houden met deze veranderingen. Professionals in deze sector staan voor de uitdaging om niet alleen hun vakgebied te beheersen, maar ook om zich voortdurend te ontwikkelen en aan te passen. Stilstaan is achterop raken. Stilstand beïnvloedt direct de kwaliteit en veiligheid van producten die cruciaal zijn voor de gezondheid van mensen en dieren. Dus hoe blijven bedrijven en professionals toekomstbestendig in een sector die nooit stilstaat?

De oproep om dierproeven in de medische wetenschap terug te dringen, klinkt steeds luider. Wereldwijd worden jaarlijks honderden miljoenen dieren gebruikt in experimenten, een praktijk die niet alleen ethische vragen oproept maar ook wetenschappelijke beperkingen kent. Diermodellen zijn namelijk vaak niet representatief voor de menselijke biologie, wat leidt tot inefficiënties en risico’s in het proces van medicijnontwikkeling. De zoektocht naar alternatieven wordt steeds urgenter. Maar hoe kunnen nieuwe geneesmiddelen veilig en effectief worden ontwikkeld zonder dierenleed?

De kans om ooit kanker te krijgen, is de afgelopen drie decennia fors toegenomen. Ongeveer de helft van alle Nederlanders krijgt op enig moment de diagnose kanker. Dat was rond 1990 nog een op de drie.

Het bouwen van (specialistische) cleanrooms vereist een aanpak die maatwerk en innovatie combineert. Voor bedrijven in sectoren zoals biotech, farmacie, gezondheidszorg en hightech industrie is het essentieel dat hun werkomgevingen niet alleen voldoen aan de vereiste normen, maar ook flexibel en toekomstbestendig zijn.

De varkenshouderij heeft de afgelopen decennia grote veranderingen doorgemaakt. Hoewel kostenreductie is bereikt, is het nu tijd om ons verder te richten op toegevoegde waarde: smaakvol en gezond vlees. We staan op een kruispunt waar we niet alleen moeten kijken naar de problemen die het huidige systeem heeft gecreëerd. We moeten vooral focussen op de immense kansen en de positieve aspecten die voor ons liggen.

De complexiteit van wereldwijde supply chains neemt toe. Geopolitieke spanningen, onvoorspelbare marktomstandigheden en de druk om duurzamer te opereren zetten bedrijven voor nieuwe uitdagingen. Hoe blijven ze concurrerend in een tijd waarin verstoringen de norm lijken te zijn? Het antwoord ligt in een wendbare, toekomstbestendige supply chain.

Er verschijnen regelmatig berichten in de pers dat de belangstelling voor elektrisch rijden onder druk staat. Die twijfel? terughoudendheid? is een tijdelijke oprisping. Over vijf tot zes jaar zijn elektrische auto’s, zelfs zonder belastingvoordelen, veel goedkoper dan hun fossiele tegenhangers.

Financial lease wordt steeds populairder en dat is geen verrassing. De doelgroep – zzp’ers – groeit namelijk evenredig hard. En waar het kopen van een auto voorheen de primaire optie was, zien we een verschuiving in de markt richting zakelijke financiering met lease als populairste vorm.

De MINI Cooper is een iconische hatchback met een grote historie. Het merk MINI biedt echter veel meer dan alleen dit sportieve en sympathieke model. Zo is er met de komst van een nieuwe compacte SUV, de MINI Aceman, een derde elektrisch model toegevoegd aan de MINI familie. De nieuwe MINI Aceman past qua formaat naadloos tussen de MINI Cooper Electric en de MINI Countryman Electric. Deze drie elektrische modellen zijn zeer interessant voor de zakelijke rijder, aangezien MINI ook producten en diensten op maat biedt voor ondernemers, zakelijke rijders en wagenparkbeheerders.

**Zorg je wel goed voor jezelf? Natuurlijk. En deze maanden is het een gouden tijd om jezelf eens extra te verwennen, je inwendige batterij op te laden en op z'n Fries een dagje wellness mee te pakken. Net even anders, net wat eigenzinniger, hier zijn we groots in het vieren van klein geluk. Kom deze winter opladen in Friesland, want daar is wat te doen.** **Bruisende bruiloft** Ja, ik wil! Het Fries museum heeft uitgepakt met deze interactieve tentoonstelling over de bruidsjurk. Het museum neemt de bezoeker mee op een reis door de tijd, van de 18e eeuw tot nu, op zoek naar de essentie van de bruidsjurk. Aan welke modes en tradities was de jurk onderhevig? Waar komt de ‘witte’ bruidsjurk, zoals we die nu kennen, vandaan? En wat zegt de jurk over de draagster? **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/plannen/evenementen/agenda/4137106923/ja-ik-wil?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=jaikwil)** **Tot en met 16 februari 2025 - Fries Museum - Leeuwarden** **Kunstkijken is goed voor je brein** Als we kijken naar kunst in een museum of galerie maken je hersenen meer dopamine aan dan wanneer we naar een afbeelding kijken. Je ontspant en wordt tegelijkertijd geprikkeld, geïnspireerd en krijgt focus. Er zijn meer dan 70 musea te vinden dus er is er vast eentje waar jij je brein kan resetten en opladen. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/plannen/evenementen/agenda/1353545505/open-museum-maand?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=omm)** **Meer over november museummaand op [friesland.nl](https://www.friesland.nl/nl)**   **Vier het donker** Festivalmaand In Fryslân is het in November festivalmaand. Juist in de donkerdere dagen trekken de Friezen eropuit om kleine en grote festivals mee te maken. Ontdek Explore the North, het Noordelijk Filmfestival, de Stadskas onder de Oldehove, Decemberlicht en verhalenavond. Skitterend najaar noemen ze dat. **Bekijk alle festivals op [friesland.nl](https://www.friesland.nl/nl)** **Begeef je onder de sterren** Met meer kans op Noorderlicht en het zien van de Melkweg dan de rest van Nederland, is het juist in het donker makkelijker om het licht te zien. In het Planetarium zie je het plafond van de wolkammer en amateur astronoom Eise Eisinga. Hij bouwde in 1774 naast zijn bedstee een werkende miniatuurversie van het heelal na. Hij deed er zeven jaar over en tot op de dag van vandaag kan je je klok erop gelijkzetten. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/plannen/evenementen/agenda/1567006543/skitterend-najaar?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=skitterendnajaar)** **Unesco Werelderfgoed Eise Eisinga Planetarium - Dinsdag tot en met zondag geopend - Franeker**   **Neem een dagelijkse nieuwjaarsduik** Voor de waterratten Je hoeft het water niet in te duiken om weer fris het nieuwe jaar in te gaan. Juist in de winter krijg je op het water een boost. Geniet van de geluiden in de natuurgebieden en neem een vaarexcursie in nationaal park de Alde Feanen. Volg een gids het wad op en loop op de bodem van de zee richting de eindeloze horizon of één van de waddeneilanden. Naar buiten stappen en een nieuwe ervaring opdoen, daar word je wakker van. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/locaties/2535783949/nationaal-park-de-alde-feanen?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=np_aldefeanen)** **Voor de zelfverwenners** Laten we het over wellness hebben en onszelf vertroetelen. Ook in Fryslân kan je een spa boeken en opwarmen in een sauna of hottub. Boek een heerlijke overnachting in één van de elf steden of juist midden in de natuur. Ga wandelen, mountainbiken, beklim een uitkijktoren, luister naar de vogels of ga in gesprek met een local en ontdek hoe het is om te leven als een Fries. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/locaties/60908236/nationaal-park-drents-friese-wold?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=np_dfw)**  ###### **Unesco Wereld Erfgoed de Waddenzee - Wadlopen met Jaap**  ###### **Nationaal Park de Alde Feanen - Earnewâld** **Pyjamaparty** **Slaapmutsjes en snacks** Verras je smaakpapillen met culinaire hoogstandjes. Zo is er het duurzame Mearkas dat net een Michelin ster mocht ontvangen. En bij het pas geopende Ode in Dokkum word je ook in de watten gelegd. Iets meer lowkey maar net zo gaaf is je borrelplank bij elkaar sprokkelen door te shoppen bij één van de boerderijwinkels met streekproducten. Sluit af met een klassieke berenburg of proef een biertje van één van onze brouwerijen. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/locaties/3726111260/mearkas?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=mearkas)** **Bijzonder overnachten** Kruip na een dag Fryslân ontdekken, voldaan onder de wol. In de steden en dorpen in een hotel of B&B. Of duik het spreekwoordelijke hooi in bij de boer, waar je 's ochtends geniet van prachtige nevel over de velden. Voor de meest unieke plekken voor een bed, bezoek je Harlingen. Daar overnacht je in een vuurtoren, een reddingboot of een havenkraan. Landrotten kunnen in monumentale kerkjes en vissershuisjes terecht. Kijk hier voor alle bijzondere overnachtingsplekken in Friesland. **[Klik hier voor meer informatie!](https://www.friesland.nl/nl/plannen/verblijven-overnachten?utm_source=volkskrant_nrc&utm_medium=brandedcontent&utm_campaign=winter&utm_content=overnachten)**   **Neem de tijd voor jezelf en ontdek het Hoge Noorden. De provinsje vol avontoer en een eigen cultuur en taal, ligt dichterbij verstopt dan je denkt. Kom opladen in Fryslân. Oant Gau, tot snel.**